Gujaratiskrift

(Omdirigert frå Gujarati-skrift)


Gujaratiskrift (ગુજરાતી લિપિ gujǎrātī lipi) er ein abugida som særleg blir brukt til å skriva gujarati og kuchi.Skriftsystemet er ein variant av devanagari, som er kjend frå hindi, og er opphavleg avleidd frå brahmi. Til forskjell frå devanagari har det ikkje ei vassrett linje over bokstavane. Det skil seg også i utforminga av nokre bokstavar og har ulike tal.

Gujarati

TypeAbugida
PeriodeFrå ca. 1592
SpråkGujarati
Sanskrit
Kutchi
Avestisk
AvstammingProto-sinaittisk skrift [a]
 Fønikisk skrift [a]
  Arameisk skrift [a]
   Brāhmī
    Gupta
     Nāgarī
I slekt medRanjana
Moḍī
UnicodeU+0A80–U+0AFF
ISO 15924Gujr

Bokstavar, diakritikon og tal

endre

Vokalar

endre

Vokalar finst i ei sjølvstendig form, til dømes brukt når dei står først i eit ord, og ei usjølvstendig til å setja saman med andre teikn. Vokalane (svara) blir oppgjevne som «korte» (hrasva) og «lange» (dīrgha) i den tradisjonelle rekkjefølgja, som også retter seg om dei lager «lette» (laghu) eller «tunge» (guru) stavingar i tradisjonell versekunst. Dei historisk lange vokalane ī og ū are no longer distinctively long in pronunciation. Only in verse do syllables containing them assume the values required by meter.[1]

I nyare tid har mange teke i bruk omvende mātraer for å skriva engelsk [æ] og [ɔ].[2]

Sjølvstendig Diakritikon Diakritikon med ક Rom. IPA Namn på diakritikon[3]
a ə
કા ā ɑ̈ kāno
િ કિ i i hrasva-ajju
કી ī dīrgha-ajju
કુ u u hrasva-varaṛũ
કૂ ū dīrgha-varaṛũ
કે e, ɛ ek mātra
કૈ ai əj be mātra
કો o, ɔ kāno ek mātra
કૌ au əʋ kāno be mātra
અં કં anusvār
અ: કઃ visarga
કૃ ɾu
કૅ â æ
કૉ ô ɔ

r, જ j and હ h form the irregular forms of રૂ , જી and હૃ hṛ.

Konsonantar

endre

Konsonantar (vyañjana) er grupperte etter den tradisjonelle sanskrit-språklæra, som byggjer på bruk og plassering av tunga når ein uttaler dei. Denne rekkjefølgja er velar, palatal, retrofleks, dental, labial, sonorant og frikativ.

Plosiv Nasal Sonorant Sibilant
Ustemd Stemd
Uaspirert Aspirert Uaspirert Aspirert
Velar ka kha kʰə ga ɡə gha ɡʱə ṅa ŋə
Palatal cha tʃə chha tʃʰə ja dʒə jha dʒʱə ña ɲə ya śha ʃə
Retrofleks ṭa ʈə ṭha ʈʰə ḍa ɖə ḍha ɖʱə ṇa ɳə ra ɾə ṣa
Dental ta t̪ə tha t̪ʰə da d̪ə dha d̪ʱə na la sa
Labial pa pha pʰə ba bha bʱə ma va ʋə
Guttural ha ɦə
Retroflex ḷa ɭə
ક્ષ kṣa kʃə
જ્ઞ jña ɡnə

Diakritikon som ikkje er vokalar

endre
Diakritikon Namn Funksjon
anusvāra Står for nasalisering stop.[4]
visarga Stum, sjeldan brukt [h]-representasjon frå sanskrit
virāma Gjer at den innebygde a-endinga etter ein konsonant ikkje blir uttalt.[5]
Arabisk
numeral
Gujaratisk
numeral
Namn
0 mīṇḍuṃ eller shunya
1 ekaṛo/ek
2 bagaṛo/bay
3 tragaṛo or tran
4 chogaṛo/chaar
5 pāṃcaṛo/paanch
6 chagaṛo/chah
7 sātaṛo/sāt
8 āṭhaṛo or āanth
9 navaṛo or nav


Kjelder

endre
  1. (Mistry 1996, s. 391–392)
  2. (Mistry 1996, s. 393)
  3. (Tisdall 1892, s. 20)
  4. (Cardona & Suthar 2003, s. 668)
  5. (Mistry 1996, s. 392)

Bibliografi

endre

Bakgrunnsstoff

endre

Data- og tastaturhjelp

endre