Iñupiaq eller inupiak er ei gruppe av dialektar av inuitt-språka som blir snakka i dei nordlege og nordvestre delane av Alaska. Til saman blir desse dialektane snakka av omtrent 2000 menneske, av rundt 20 700 iñupiaqfolk.[1]

iñupiaq
iñupiaq
Klassifisering eskimoisk-aleutisk
 inuittisk
  iñupiaq
Talarar Iñupiaqfolk
Bruk
Tala i USA (Alaska)
Område Nordre Nord-Amerika
iñupiaqtalande i alt 2000
Rangering Ikkje blant dei 100 største
Skriftsystem det latinske alfabetet
Språkkodar
ISO 639-1 ik
ISO 639-2 ipk
ISO 639-3 ipk

Dialektar endre

Iñupiaq kan delast inn i fem dialektar, som til saman utgjer tre hovudgrupper.

  • Den nordlege gruppa:
    • 1. North slope iñupiaq
    • 2. Malimiut-dialekten
  • Området rundt Anatuvuk-passet:
    • 3. Nunamiu-dialekten
  • Dialektane rundt Seward-halvøya

Grammatikk endre

Iñupiaq skil seg lite frå dei andre inuit-språka. Det har tre vokalar, i, u, a, og det er eit agglutinerande språk.

Morfologi endre

Substantiv endre

Iñupiaq er eit ergativt språk, det vil seie at objektet til eit transitivt verb står i same kasus som subjektet til eit intransitivt verb (kasus absolutiv). Til saman har iñupiaq fem kaus: Absolutiv, relativ, terminativ, lokativ og ablativ.

Substantiv står i eitt av tre numerus, singularis, dualis og pluralis. Dei kan også uttrykke person eller tal for possessor, tre personar og tre tal. I tillegg til grunnforma får kvar kasus-numeruskombinasjon dermed ni former, dvs. eit grunnleggjande substantivparadigme består av 150 ordformer.

Skriftspråk endre

Iñupiaq blir skrive med det latinske alfabetet. Rettskrivinga vart utarbeidd av Roy Ahmaogak, ein inupiaq frå Barrow, i lag med den amerikanske lingvisten Eugene Nida. I tillegg til det engelske alfabetet bruker iñupiaq bokstavane ġ ḷ ł ł̣ ñ ŋ.

Litteratur endre

  • MacLean, Edna Ahgeak 1986: North Slope Iñupiaq grammar : first year. Fairbanks, Alaska : Alaska Native Language Center, College of Liberal Arts, University of Alaska
  • Kaplan, Lawrence D. 1981: Phonological issues in North Alaskan Inupiaq. Fairbanks, Alaska : Alaska Native Language Center, University of Alaska Fairbanks

Kjelder endre

  1. «Populations and Speakers | Alaska Native Language Center». Arkivert frå originalen 28. april 2017. Henta 11. august 2016. 

Bakgrunnsstoff endre

  Wikipediaiñupiaq

Nettstader
Bøker
  • Barnum, Francis. Grammatical Fundamentals of the Innuit Language As Spoken by the Eskimo of the Western Coast of Alaska. Hildesheim: G. Olms, 1970.
  • Blatchford, DJ. Just Like That!: Legends and Such, English to Iñupiaq Alphabet. Kasilof, AK: Just Like That!, 2003. ISBN 0-9723303-1-3
  • Bodfish, Emma, and David Baumgartner. Iñupiat Grammar. Utqiaġvigmi: Utqiaġvium minuaqtuġviata Iñupiatun savagvianni, 1979.
  • Kaplan, Lawrence D. Phonological Issues in North Alaskan Iñupiaq. Alaska Native Language Center research papers, no. 6. Fairbanks, Alaska (Alaska Native Language Center, University of Alaska, Fairbanks 99701): Alaska Native Language Center, 1981.
  • Kaplan, Lawrence. Iñupiaq Phrases and Conversations. Fairbanks, AK: Alaska Native Language Center, University of Alaska, 2000. ISBN 1-55500-073-8
  • MacLean, Edna Ahgeak. Iñupiallu Tanņiḷḷu Uqaluņisa Iḷaņich = Abridged Iñupiaq and English Dictionary. Fairbanks, Alaska: Alaska Native Language Center, University of Alaska, 1980.
  • Lanz, Linda A. A Grammar of Iñupiaq Morphosyntax. Houston, Texas: Rice University, 2010.
  • MacLean, Edna Ahgeak. Beginning North Slope Iñupiaq Grammar. Fairbanks, Alaska: Alaska Native Language Center, University of Alaska, 1979.
  • Seiler, Wolf A. Iñupiatun Eskimo Dictionary. Kotzebue, Alaska: NANA Regional Corporation, 2005.
  • Seiler, Wolf. The Modalis Case in Iñupiat: (Eskimo of North West Alaska). Giessener Beiträge zur Sprachwissenschaft, Bd. 14. Grossen-Linden: Hoffmann, 1978. ISBN 3-88098-019-5
  • Webster, Donald Humphry, and Wilfried Zibell. Iñupiat Eskimo Dictionary. 1970.