Jüdischer Friedhof Berlin-Weißensee

Jüdischer Friedhof Berlin-Weißensee ('den jødiske gravlunden i Berlin-Kvitesjø') er ein jødisk gravlund i Berlin som vart opna i 1880. Det er den største jødiske gravlunden i Europa, og ei rad vektige personar er gravlagde på gravlunden. Det jødiske trussamfunnet og byen Berlin har gjort framlegg om å taka med gravlunden på UNESCOs liste over verdas kulturarv.

Graver

Overgrodd mausoleum

Historie

I andre halvdelen av 1800-talet viste det seg at på grunn av den sterke veksten til det jødiske trussamfunnet i området ville gravlunden i Schönhauser Allee, som det jødiske trussamfunnet hadde brukt frå 1827, snart vera fullt belagt. Trussamfunnet kjøpte difor ein 42 hektar stor eigedom i den dåverande forstaden Weissensee. Ein arkitektkonkurranse frå 1876 gav ingen tilfredsstillande resultat, og planane måtte omarbeidast fleire gonger, før arkitekten Hugo Licht fekk oppdraget å utforme gravlunden. Lichts planer omfatta ein totalplan for gravlunden samt ei rad bygningar, ein mur og inngangsport. Arbeidet med gravlunden byrja i 1879, og året etter kunne han opnast.

I byrjinga var det berre enkle graver, men fort oppstod det også praktgraver for byens velståande jøder. Omkring 1900 hadde gravlunden eit areal på over 400 000 m².

Gravene er ordna i 120 felt som har strenge geometriske former. Hovudinngangen ligg ved enden av Herbert-Baum-Straße. Ein ekstra inngang i den noverande Indira-Gandhi-Straße som vart opna i 1924, er i dag stengd. Det finst 150 000 graver på gravlunden. Det står store tre på større delar av området, og mange gravfelt er overvaksne med eføy.

I nærheten av den stengde inngangen i Indira-Gandhi-Straße vart det ved slutten av første verdskrigen kring 1917/18 anlagt eit eige æresfelt for falne jødiske soldatar.

Kjende personar som er gravlagde på gravlunden

• Louis Lewandowski, komponist og kordirigent
• Josef Garbáty, sigarettfabrikant frå Berlin
• Berthold Kempinski, vinhandlar frå Berlin, namngjevar til Kempinski-hotellgruppen
• Eugen Goldstein, fysikar
• Rudolf Mosse, avisforleggjar
• Micha Josef Berdyczewski, forfattar og journalist
• Samuel Fischer, forleggjar, skipar av S. Fischer Verlag
• Hermann Tietz, varehusskipar
• Moritz Heimann, forfattar og journalist
• Theodor Wolff, forfattar og journalist
• Leo Baeck, rabbinar
• Stefan Heym, forfattar og politikar

Bakgrunnsstoff

Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Jüdischer Friedhof Berlin-Weißensee

• Alfred Etzold, Joachim Fait, Peter Kirchner, Heinz Knobloch: Die jüdischen Friedhöfe in Berlin. Berlin : Henschel Verlag, 1991. ISBN 3-362-00557-8
• Klaus Konrad Weber, Peter Güttler, Ditta Ahmadi (Hrsg.): Berlin und seine Bauten. Teil X Band A: Anlagen und Bauten für die Versorgung (3) Bestattungswesen. Berlin : Verlag von Wilhelm Ernst & Sohn, 1981. ISBN 3-433-00890-6
• „Verfall oder Welterbe - Größter jüdischer Friedhof Europas wird 125“ Arkivert 2007-09-28 ved Wayback Machine.