Nevėžis
Nevėžis er den sjette lengste elva i Litauen med ei lengd på 209 km. Målt innanfor grensene til Litauen er ho derimot den nest lengste elva etter Šventoji, som berre renn innanfor landegrensene. Ho spring ut frå Anykščiai kommune, og renn først nordvestover, men så ved Panevėžys snur ho sørvestover og passerer Kėdainiai før ho munnar ut i Nemunas like vest for Kaunas nær Raudondvaris.
| Nevėžis | |||
| elv | |||
 Nevėžis i Kėdainiai kommune
| |||
| Land |  Litauen
| ||
|---|---|---|---|
| Nedslagsfelt | 6 140 km² | ||
| Lengd | 209 km | ||
| Middelvassføring | 33,2 m³/s | ||
| Munning | Nemunas nær Seredžius | ||
 Nevėžis 55°03′15″N 22°12′01″E / 55.0542°N 22.2003°E | |||
| Wikimedia Commons: Nevėžis | |||
Namn endre
Det er ei vanleg mistyding at namnet Nevėžis tyder «elva utan kreps», fordi vėžys er det litauiske ordet for «kreps» og ne tyder «nei». Faktisk er Nevėžis kjend for det varierte dyrelivet, som inkluderer kreps. Namnet kjemn frå sanskritordet vaagh som tyder «grøft». Nektinga ne- vart lagt til fordi elva renn svært sakte og er utan turbulens. Dette kjem av at ho er den slakaste elva i Litauen med mange svingar.
Elva har mellom anna gjeve namn til Panevėžys, den femte største byen i Litauen. Nevėžis er viktig i litauisk kultur fordi ho renn midt i landet. I mellomalderen vart ho rekna som ei naturleg grense mellom dei to regionane Samogitia og Aukštaitija.
Geografi endre
Nevėžis har om lag 70 sideelvar. Dei største er:
- frå venstre: Alantas, Juoda, Upytė, Linkava, Obelis, Barupė, Gynia;
- frå høgre: Juosta, Kiršinas, Liaudė, Kruostas, Dotnuvėlė, Smilga, Šušvė (14. lengste elv i Litauen), Aluona, Strūna.
I 1992 vart Krekenava regionpark oppretta for å bevare økosystemet og naturen rundt elva. Parken er unik fordi den utryddingstrua visenten, den europeiske bisonen, formeirer seg her.
Sjølv med to kanalar som gjev vatn til Nevėžis får ho svært låg vassføring om sommaren. Vanlegvis er ho mellom 4 og 9 meter djup.
Kanalar endre
Nevėžis er forbunde til to andre store elvar via kanalar. For å redusere flaumfaren i Lėvuo vart Sanžilėkanalen grave ut i 1930. Dei første planane om ei kanal mellom desse elvane vart først lagt fram i 1797. På 1800-talet høyrde Nemunasdeltaet til tyskarane. Dette var ei hindring for handel. Det russiske keisardømet prøvde å gå rundt deltaet ved å byggje kanalar slik at båtane deira kunne gå direkte til Riga. Planen vart derimot skrinlagd på grunn av dårleg økonomi. Ideen vart lagt fram igjen i 1914, men planane vart denne gong utsett på grunn av den første verdskrigen. Sidan Lėvuo ofte skapte flaum i periodar med mykje nedbør vart det vald å byggje ein 8 km lang kanal. I 1961-63 vart ein annan kanal mellom Nevėžis og Šventoji bygd. Han er 12 km lang.
Kjelder endre
- Denne artikkelen bygger på «List of rivers of Lithuania» frå Wikipedia på engelsk, den 24. januar 2008.
- Wikipedia på engelsk oppgav desse kjeldene:
- Krekenavos regioninis parkas (Krekenava Regional Park)
- Upių pertvarkymas (Betterment of Rivers), Lithuania: Electronic Encyclopedia, 2005, Šviesa. Vitja 20. mai 2006.
- Petras Juknevičius, Laura Vasiliauskaitė, Sanžilė Arkivert 2011-07-16 ved Wayback Machine., Panevėžys, Panevėžys, 2003. Vitja 20. mai 2006.
- Neringa Martinkutė, Nevėžio baltieji amūrai plušės be pamainos (Grass Carps Will Clean Nevėžis Non-Stop), Panevėžys Voice, Delfi.lt, May 12, 2006. Vitja 20. mai 2006.
- Krašto istorija (History of the Land) Arkivert 2011-07-16 ved Wayback Machine., Kėdainiai, 2005. Vitja 20. mai 2006.
