Puy de Dôme
- Denne artikkelen handlar om fjellet. For det franske departementet, sjå Puy-de-Dôme.
Puy de Dôme er ein stor lavadom og ein av dei yngste vulkanane i Chaîne des Puys-området i Massif Central i sørlege delar av det sentrale Frankrike, om lag 10 km frå byen Clermont-Ferrand. Departementet Puy-de-Dôme er kalla opp etter vulkanen.
| Puy de Dôme | |||
| fjell | |||
 | |||
| Land |  Frankrike
| ||
|---|---|---|---|
| Område | Nær Clermont-Ferrand | ||
| Fjelltype | Lavadom | ||
| Fjellkjede | Chaîne des Puys i Massif Central | ||
| Høgd | 1 464 moh. | ||
| Bergartar frå | <10 000 pr | ||
| Siste utbrot | 5760 fvt. | ||
| Lettast tilkomst | veg | ||
| Førstestiging | Ukjend | ||
| Koordinatar | 45°30′N 2°48′E / 45.5°N 2.8°E | ||
 Puy de Dôme 45°46′19″N 2°57′45″E / 45.772°N 2.9624°E | |||
| Wikimedia Commons: Puy de Dôme (mountain) | |||
Ein reknar med at Le puy de Dôme vart danna ved eit einaste utbrot, og har vore utan vulkansk aktivitet dei siste 12000 åra. Han ligg på eit granittplatå i tusen meters høgd, til liks med alle dei andre vulkanane i Chaîne des Puys (Puysfjellkjeda). Denne rekkja av vulkanar, som inneheld mange sinderskjegler, lavadomar og maarar, ligg merkeleg nok langt borte frå kanten til ei kontinentalplate.
Historie endre
I det før-kristne Europa var Puy-de-Dôme ein samlingsplass for spirituelle seremoniar. Det vart bygd fleire tempel på toppen, inkludert eit gallo-romersk tempel for guden Merkur. Ruinane av dette vart oppdaga i 1873.
I 1648 viste Florin Périer, etter Blaise Pascal sitt ynskje, Evangelista Torricelli sin teori om at barometriske observasjonar vart skapt av vekta til lufta ved å måle høgda på ei kvikksølvsøyle ved tre forskjellige høgdenivå på Puy de Dôme.
I 1875 vart det bygd eit fysikklaboratorium på toppen. Sidan 1956 har det òg stått ei TDF-antenne (Télédiffusion de France) her.
I nyare tid har Puy de Dôme stundom vore målgang for etappar i Tour de France. Det var her Raymond Poulidor kjempa med Jacques Anquetil i 1964. Det var òg på denne toppen Eddy Merckx fekk eit slag i magen frå ein tilskodar i 1975.
Turisme endre
Puy de Dôme er eit av dei mest vitja områda i Auvergne, og har nesten 500 000 turistar årleg. Området er eit senter for paragliding. Toppen gjev eit flott utsyn over Chaîne des Puys og Clermont-Ferrand. Det ligg ein restaurant og butikkar på toppen i tillegg til eit turistsenter med informasjon om historie og geologi i området.
Kjelder endre
- Scarth, Alwyn; Tanguy, Jean-Claude (2001). Volcanoes of Europe. Oxford University Press. ISBN 0-19-521754-3.
- Chaîne des Puys på volcano.si.edu
Bakgrunnsstoff endre
Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Puy de Dôme