Pyroksen

Pyroksen er eit kjemisk ueinsarta mineral. Dei to vanlegaste pyroksentypane er diopsid og enstatitt. Pyroksen kan skiljast frå liknande mineral på den særeigne måten mineralet spaltar på. Mineralet har kjemisk svakare bindingar i to retningar. Steinprøvane har derfor alltid spalteplan som står om lag 90 grader (vinkelrett) på kvarandre.

Pyroksen
Generelt
Kategori	Kjedesilikat
Kjemisk formel	Diopsid: [Ca(Mg,Fe)Si2O6] Enstatitt [(Mg,Fe)2Si2O6]
Identifikasjon
Farge	Grønt til svart
Mohs hardleiksskala	5-6,5
Glans	Glasglans
Andre eigenskapar	Massetettleik 3,2-4,0 g/cm³ Monoklin eller ortorombisk krystallstruktur

Pyroksen er stabilt i ei rekke geologiske miljø (stabilt med variert trykk og temperatur). Det finst til vanleg i magmatiske og metamorfe bergartar danna ved høg temperatur. Havbotnsbergartane gabbro (djupbergart) og basalt (dagbergart) inneheld typisk ein del pyroksen. Pyroksen er etter feltspat truleg det vanlegaste mineralet i jordskorpa.

Pyroksen har til no ikkje vore brukt til mange praktiske føremål, men kan vere ein mogeleg slaggdannar i jarnindustrien grunna evna til å takle høge temperaturar. Olivin og dolomitt vert som oftast brukt til dette føremålet.

Viktige mineral

• Enstatitt Mg₂Si₂O₆
• Bronzitt/hypersthen (Mg,Fe)₂Si₂O₆
• Ferrosilitt Fe₂Si₂O6

Klinopyroksen (monokline)

• Klinoenstatitt Mg₂Si₂O₆
• Klinoferrosilitt Fe₂Si₂O₆
• Pigeonitt (Mg,Fe,Ca)₂Si₂O₆

• Diopsid CaMg Si₂O₆
• Hedenbergitt CaFe Si₂O₆
• Johannsenitt CaMn Si₂O₆

• Augitt (Ca,Mg,Fe,Al)₂(Si, Al)₂O₆
• Omfacitt (Ca,Na)(Mg,Fe,Al)(Si, Al)₂O₆

• Spodumen LiAl Si₂O₆
• Jadeitt NaAl Si₂O₆
• Ægirin NaFe Si₂O₆
• Kosmoklor NaCr Si₂O₆

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Pyroksen» frå Wikipedia på bokmål, den 19. oktober 2012.

Bakgrunnsstoff

• Mineralgalleri