Rio Tinto i Spania

Río Tinto er ei elv sørvest i Spania som spring ut i Sierra Morena-fjella i Andalucia. Ho renn hovudsakleg sør-sørvestover og munnar ut i Cádizbukta via estuaret Ria de Huelva. Río Tinto eller «Den raude elva», er kjend for å vere særs sur (pH 2), og har ein djup raudaktig farge på grunn av jern som er løyst opp i vatnet. Dette kjem av avrenning frå gruver i området og har skapt eit alvorleg miljøproblem på grunn av dei store mengdene med tungmetall i elva.

Río Tinto
elv
Rio Tinto.
Foto: Carol Stoker
Land  Spania
Nedslagsfelt 739 km²
Lengd 100 km
Kjelde Sierra Morena
Munning Cádizbukta i Ria de Huelva
Kart
Rio Tinto i Spania
37°42′11″N 6°33′10″W / 37.7031°N 6.5528°W / 37.7031; -6.5528
Wikimedia Commons: Tinto River

Historie endre

Jernmalmen vart avsett i karbontida (300-350 mill. år sidan) på grunn av hydrotermal aktivitet på havbotn. Det har vorte drive gruvedrift i området sidan tartessarane og iberarane starta denne drifta om lag 3000 f.Kr. Gruvedrifta heldt fram gjennom fønikiartida og under Romarriket fram til andre halvdel av 1400-talet. Det vart hovudsakleg vunne ut kopar, men òg jern og mangan. På 1800-talet vart gruvedrifta teke opp att på stor skala , hovudsakleg av gruveselskap frå Storbritannia. Etter at produksjonen nådde ein topp i 1930, minka produksjonen og kopargruvene vart stengde i 1986, og sølv- og gullgruvene i 1996.[1]

Astrobiologi endre

Elva har nyleg fanga interessa til forskarar på grunn av ekstrmofile aerobiske bakteriar i vatnet. Desse livsformene vert rekna som årsaka til det høge syreinnhaldet i vatnet. Grunnfjellet under elveleiet inneheld jern og sulfidmineral som bakteriane lever av.[2][3]

Dei ekstreme tilhøva i elva kan kanskje samanliknast med andre stader i solsystemet som kan innehalde vatn, som under jorda på Mars. Forskarar frå NASA har òg direkte samanlikna kjemien i vatnet med steinprøvar frå Meridiani Planum.[4] Jupitermånen Europa inneheld kanskje òg flytande vatn under isflata, så elva er av interesse for astrobiologar.

Kjelder endre

  1. R.A. Davis Jr., A. T. Welty, J. Borrego, J. A. Morales, J. G. Pendon, J. G. Ryan (2000). «Rio Tinto estuary (Spain): 5000 years of pollution». Environmental Geology 39 (10): 1107–1116. doi:10.1007/s002549900096. 
  2. Fernandez-Remolar DC, Morris RV, Gruener JE, Amils R, Knoll AH (2005). «The Rio Tinto basin, Spain: Mineralogy, sedimentary geobiology, and implications for interpretation of outcrop rocks at Meridiani Planum, Mars». Earth and Planetary Science Letters 240 (1): 149–167. doi:10.1016/j.epsl.2005.09.043. 
  3. Fernandez-Remolar DC, Rodriguez N, Gomez F, Amils R (2003). «Geological record of an acidic environment driven by iron hydrochemistry: The Tinto River system». Journal of Geophysical Research-Planets 108 (E7): 5080. doi:10.1029/2002JE001918. 
  4. NASA, arkivert frå originalen 11. mai 2009, henta 9. mai 2009 

Litteratur endre

37°42′12″N 6°36′10″W / 37.70333°N 6.60278°W / 37.70333; -6.60278