Zoisitt
Zoisitt er eit kalsiumaluminiumhydroksidsorosilikat som høyrer til mineralgruppa epidot. Den kjemiske formelen er Ca2Al3(SiO4)(Si2O7)O(OH). Zoisitt er kalla opp etter den slovenske vitskapsmannen Baron Sigmund Zois von Edelstein (Žiga Zois), som forstod at dette var eit ukjend mineral, då mineralforhandlaren Simon Prešern viste han mineralet. Han hadde oppdaga det i Saualpefjella (Svinška planina) i Kärnten i 1805. Zoisitt vart først kjend som saualpitt, etter staden han vart funnen første gongen. Transparente material vert forma til edelsteinar, medan ugjennomsiktige vanlegvis vert nytta til skulpturar.
| Zoisitt | |||
 Anyolitt (venstre) & tanzanitt | |||
| Generelt | |||
|---|---|---|---|
| Kategori | Silikatmineral | ||
| Kjemisk formel | Ca2Al3(SiO4)(Si2O7)O(OH) | ||
| Identifikasjon | |||
| Farge | Grå, gul, blå, grøn | ||
| Krystallsystem | Ortorombisk | ||
| Brot | Ujamn til musleg | ||
| Mohs hardleiksskala | 6,5 | ||
| Glans | Glasaktig, perleklår på kløftflater | ||
| Strekfarge | Kvit eller fargelaus | ||
| Spesifikk vekt | 3,10-3,38 | ||
| Optiske eigenskapar | |||
| Optiske eigenskapar | Positiv toaksa | ||
| Brytingsindeks | 1,69-1,70 | ||
| Dobbeltbryting | 0,006-0,018 | ||
| Pleokroisme | Eksisterer, dikroisme eller trikroisme alt etter farge | ||
| Viktige variantar | |||
| tanzanitt | Edelsteinkvalitet, blåraud | ||
| thulitt | Rosa | ||
| anyolitt | Ofte funne samanvekst med rubin | ||
| krom-zoisitt | Grøn, uvanleg | ||
Zoisitt framstår som ein prismeaktig, ortorombisk (2/m 2/m 2/m) krystall eller i massiv form, og er funne i metamorfe bergartar eller pegmatitt. Zoisitt kan vere blå til blådraud, grøn, brun, lilla, gul, grå eller fargelaus. Han har glasaktig glans og musleg til ujamn oppsprekking. Når dei er idiomorge er zoisittkrystallar stripete langs hovudaksen (c-aksen). Parallelt til hovudaksen finn ein fullkomne kløfter. Zoisitt har ein hardleik på litt over 6 og den spesifikke vekta er mellom 3,10 og 3,38, etter kva variant det er snakk om. Strekfargen til zoisittar er kvit, og dei er sagt å vere skjøre.
Ein finn zoisittar i Tanzania (tanzanitt), Kenya (anyolitt), Noreg (thulitt), Sveits, Austerrike, India, Pakistan og Washington i USA.
Sjå òg endre
Kjelder endre
- Denne artikkelen bygger på «Zoisite» frå Wikipedia på engelsk, den 31. mai 2009.
- Wikipedia på engelsk oppgav desse kjeldene:
- Hurlbut, Cornelius S.; Klein, Cornelis, 1985, Manual of Mineralogy, 20th ed., ISBN 0-471-80580-7
- Mineral Handbook, 2001, Mineral Data Publishing
- Webmineral data
- Mindat.org
