Axel Oxenstierna

Axel Oxenstierna (16. juni 1583–28. august 1654) var ein svensk greve og statsmann, rekna som Sveriges største statsmann i historia. Oxenstierna blei medlem av riksrådet 1609 og rikskanslar i 1612. I røynda vart han regent i 1632, ettersom dronning Kristina var umyndig, og han vert sett på som skiparen av det svenske statsapparatet. Han delte inn Sverige i jamstore län (fylke) med faste grenser som i hovudsaka er dei same framleis, og han skipa til eit embetsverk som kunne samarbeide.

Axel Oxenstierna
Statsborgarskap	Sverige
Fødd	16. juni 1583 Löts socken, Fånö
Død	28. august 1654 (71 år) Stockholm
Yrke	diplomat, militær, grunneigar, politikar
Språk	svensk
Medlem av	Det Fruktbringende Selskab
Far	Gustaf Gabrielsson Oxenstierna
Mor	Barbro Axelsdotter
Ektefelle	Anna Bååt
Axel Oxenstierna på Commons

Axel Oxenstierna portrettert 1626 av Jacob Heinrich Elbfas.

Axel Oxenstierna var son til riksrådet Gustaf Gabrielsson Oxenstierna (1551-97) og Barbro Bielke, og bror til Gabriel Gustafsson Oxenstierna (1587-1640). Han gifta seg med Anna Bååt på Tidø i 1608.

Axel Oxenstierna blir betrakta som skaparen av det svenske postverket, i 1636. Han er den første svenske ikkje-kongen som har fått biletet sitt på eit svensk frimerke - i 1936, i samband med Postverket sitt 300-årsjubileum. Vidare vart han første svenske, ikkje-kongelege personen som vart portrettert på ein mynt, ein thalar mynta i Würzburg etter at kong Gustav II Adolf døydde i 1632.

Barn

1. Kristina Oxenstierna (Axelsdotter) (1609-1631)
2. Gustav Oxenstierna (Axelsson) (1609-1629)
3. Johan Oxenstierna (Axelsson) (1612-1657)
4. Birgitta (Brita) Oxenstierna (Axelsdotter) (1613-1617)
5. Barbro Oxenstierna (Axelsdotter) (1615-1617)
6. Åke Oxenstierna (Axelsson) (1616-1617)
7. Katarina (Karin) Oxenstierna (Axelsdotter) (1617-1661)
8. Erik Oxenstierna (Axelsson) (1624-1656)
9. Gabriel Oxenstierna (Axelsson)
10. Jakob Oxenstierna (Axelsson)
11. Maria Oxenstierna (Axelsdotter)

Kuriosa

Axel Oxenstierna skal ha sagt til sonen sin Johan, som før reisa til Münster tvila på evna si til å forhandle for Sverige i freden i Westfalen: An nescis, mi fili, quantila prudentia mundus regatur ('Veit du ikkje, son min, med kor lite forstand verda blir styrt').

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Axel Oxenstierna» frå Wikipedia på svensk, den 26. desember 2006.

Bakgrunnsstoff

Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Axel Oxenstierna

• Oxenstiernaprojektet Arkivert 2006-12-30 ved Wayback Machine.
• Gunnar Wetterberg, Kanslern Axel Oxenstierna i sin tid, del 1-2, Stockholm (Atlantis førlag) 2002 (ISBN 91-7486-602-8 og ISBN 91-7486-603-6).
• Sven A. Nilsson (med bidrag av Margareta Revera), «Oxenstierna, Axel», Svenskt biografiskt lexikon, bd 28, s. 504-524.
  Denne historieartikkelen som har med Sverige å gjere, er ei spire. Du kan hjelpe Nynorsk Wikipedia gjennom å utvide han.