Hertugdømet Warszawa
Hertugdømet Warszawa (polsk Księstwo Warszawskie; fransk Duché de Varsovie; tysk Herzogtum Warschau; russisk Варшавское герцогство) var ein polsk stat som vart oppretta av Napoleon Bonaparte i 1807 frå dei polske landområda som vart avstått av Kongedømet Preussen etter Tilsit-traktatane. Hertugdømet vart halde i personalunion av ein av Napoleon sine allierte, kong Fredrik Augustus I av Sachsen. Etter Napoleon ikkje klarte å invadere Russland, vart hertugdømet okkupert av Preussen og Det russiske keisardømet fram til 1815, då det vart formelt delt mellom dei to landa ved Wienerkongressen.
| Księstwo Warszawskie (pl) Herzogtum Warschau (ty) Duché de Varsovie (fr) Варшавское герцогство (ru) Hertugdømet Warszawa | ||||
| Klientstat i Det første franske keisardømet | ||||
| ||||
|---|---|---|---|---|
|
Våpenskjoldet til Polen til Warszawa | ||||
 | ||||
| Hovudstad | Warszawa | |||
| Språk | Polsk | |||
| Religion | Romersk-katolsk | |||
| Styreform | Monarki | |||
| Hertug av Warszawa | Fredrik Augustus, konge av Sachsen | |||
| Historisk periode | Napoleonskrigane | |||
| - Oppretta | 9. juni | |||
| - Annekteringa av Galicia | 14. oktober 1809 | |||
| - Kollaps | Januar 1813 | |||
| - Wienerkongressen | 9. juni 1815 | |||
| Areal | 155 000 km² | |||
| Innbyggjarar | ||||
| - est. | 4 300 000 | |||
| Folketettleik | 27,7 /km² | |||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Hertugdømet vert stundom kalla Storhertugdømet Warszawa.
Geografi endre
Hertugdømet bestod i hovudsak av områda Napoleon hadde erobra frå Kongedømet Preussen under Den fjerde kolaisjonskrigen og det storpolske opprøret i 1806.
Byen Gdańsk (Danzig) fekk ein spesiell status, og vart gjort til ein fristad under delt polsk og fransk kontroll.
Etter ein krig mot Austerrike i 1809 vart òg delar av austerriksk Galicia erobra og innlemma i hertugdømet.
Politikk endre
Hertugdømet Warszawa var formelt leia av Fredrik Augustus I av Sachsen, noko som gjorde at Hertugdømet og kongedømet Sachsen var i personalunion. Konstitusjonen gav òg mykje makt til Sejmane.
I praksis var Hertugdømet Warszawa ein fransk marionett. Den franske ambassadøren hadde alltid siste ordet i viktige saker, og hæren til hertugdømet stod under kontroll av den lojale bonapartisten Józef Poniatowski.
Oppløysninga av Hertugdømet endre
Etter Napoleon sitt nederlag vart Hertugdømet oppløyst av Wienerkongressen og delt i tre. Det såkalla Storhertugdømmet Poznań vart overteke av Preussen, Kongress-Polen vart underlagt den russiske tsaren og Kraków vart gjort til ein fristad under Austerrike.
Kjelder endre
- Denne artikkelen bygger på «Duchy of Warsaw» frå Wikipedia på engelsk, og «Hertugdømmet Warszawa» frå Wikipedia på bokmål den 5. juni 2008.