Siland
| Siland | |
 Silandhann | |
.jpg) Silandhoe | |
| Utbreiing og status | |
Status i verda:  LivskraftigStatus i Noreg: Livskraftig[1] Utbreiinga av Siland | |
| Systematikk | |
| Underrekkje: | Virveldyr Vertebrata |
| Klasse: | Fuglar Aves |
| Orden: | Andefuglar Anseriformes |
| Familie: | Andefamilien Anatidae |
| Underfamilie: | Anatinae |
| Stamme: | Mergini |
| Slekt: | Mergus |
| Art: | Siland M. serrator |
| Vitskapleg namn | |
| Mergus serrator | |
Siland (Mergus serrator) er ein fugl i underfamilien Merginae.
Utsjånad endre
Silanda er ei mellomstor and med ein spiss utsjånad. Lengda er 52–59 cm og vengespennet 67–82 cm.
Hannen i praktdrakt har lang nakketufs og hovudet og øvre delen av halsen er svart med grønaktig glans. Nedre delen av halsen saman med magen er bleikt rustbrune med svartaktige flekkar. Ryggen er svart og undergumpen samt vengespegelen er kvite.
På hannen er hovudet og øvre delen av halsen raudbrune. Nedre delen av halsen samt sidene på frambrystet er gråaktige. Resten av undersida er kvit. Den lange, smale og beine nebben er raud med svart overdel, og føtene er raude.
Hannen i eklipsedrakt ser om lag ut som hoa men har ein stor kvit vengeflekk.
I flukta skil ein silanda frå laksanda på, i tillegg til mindre storleik, at hannen har ein mørk hals til skilnad frå laksanda sin heilkvite, og hos hofarga er overgangen mellom det bruna hovudet og det kvite brystet ikkje like tvert som hos laksanda. Dessutan har silanda svarte strekar på den kvite vengespegelen.
Læte endre
Hannen si spellæte er svak og høyrest sjeldan. Denne kan beskrivast som ei rytmisk hikking saman med eit nys med pausar mellom, "tjika ... pi-tjiih". Hoa har ein skurrande låt som kan høyrast oftare, "prrak prrak prrak..".
Utbreiing endre
Silanda har som laksanda sirkumpolar utbreiing, som strekker seg gjennom Nord-Amerika, søre delar av Grønland, det nordlege Europa med Skandinavia, og austover tvers gjennom det nordre og midtre Asia. Nesten heile verdspopulasjonen er trekkfuglar og storparten overvintrar langs kystane av Nord-Amerika både i aust i vest og sør, ved Vadehavet og langs Europa sin Atlanterhavskyst, austre delar av Middelhavet, kystane av Svartehavet og Kaspihavet samt på Kina og Japan sine kystar. I nokre område kan ho sjåast heile året. Dette er sørkysten av Alaska, Island, det sørlege Noreg, den svenske vestkysten samt Danmark og storparten av Storbritannia.
Leveområde i Noreg endre
Silanda er talrik og jamt utbreidd over det meste av landet, unnateke dei sentrale fjellområda samt skogfylket Hedmark. Den norske hekkebestanden er om lag 25 000 til 30 000 par. Silanda er mest talrik ved saltvatn, både i ytre kyststrok og inne i fjordane, og held seg ved bukter, sund, elveosar og mellom holmar og øyer. Ho likar best klart vatn enten det er salt eller ferskt, og helst der det er mykje fisk. Ved ferskvatn hekkar arten både langs innsjøar og elver opp til vierregionen.[2]
Hekking og biotop endre
Silanda vert kjønnsmoden etter to år. Reiret vert lagt nær vatn, i skjul av steinar eller under ein busk, gøymt i tett vegetasjon eller i sprekker og grunne holrom. Ofte vert reiret lagt i terne- og måsekoloniar. Hoa legg i snitt 8 til 10 egg (opp til 14). Egga vert lagde tidleg i mai i Sør-Noreg, i juni i Finnmark. Desse er grågule og vert ruga av hoa i om lag 30 døgn. Silanda legg eitt kull i året, og hoa passar ungane i 60-65 døgn fram til dei er flygedyktige.
Trekktilhøve endre
Silanda er delvis trekkfugl og overvintrar langs heile kysten, med størst konsentrasjon i Trøndelag og på Nordmøre. Dette er fuglar frå heile det nordvestlege Europa.
Føde endre
Fisk av ymse slag. Dunungane et mellom anna stingsild.
Kjelder endre
- Norsk Fugleatlas, 1994.
- Lars Larsson (2001) Birds of the World, CD-rom
- Mullarney, K. Svensson, L. Zetterström, D. (1999). Fågelguiden, Europas och medelhavsområdets fåglar i fält. (første opplag utg.). Stockholm: Albert Bonniers förlag. s. 68-69. ISBN 91-34-51038-9.
- Referansar
- ↑ Stokke BG, Dale S, Jacobsen K-O, Lislevand T, Solvang R og Strøm H (24. november 2021). «Fugler: Vurdering av siland Mergus serrator for Norge. Norsk rødliste for arter 2021.». Artsdatabanken. Henta 14. mars 2022.
- ↑ «Artsdatabankens artsopplysningar». Artsdatabanken. 14. mars 2022. Henta 14. mars 2022.
- Denne artikkelen bygger på «Red-breasted Merganser» frå Wikipedia på engelsk, den 17 juli 2007.
- Denne artikkelen bygger på «Småskrake» frå Wikipedia på svensk, den 19. desember 2009.
Bakgrunnsstoff endre
- (no) Siland hos Artsdatabanken
- (en) Siland – oversikt og omtale av artane i WORMS-databasen
- (en) Siland i Global Biodiversity Information Facility
- (sv) Siland hos Dyntaxa
- (en) Siland hos Fauna Europaea
- (en) Siland hos Fossilworks
- (en) Siland hos ITIS
- (en) Siland hos NCBI
- (en) Kategori:Mergus serrator – bilete, video eller lyd på Wikimedia Commons
- (en) Mergus serrator – galleri av bilete, video eller lyd på Wikimedia Commons
- Mergus serrator – detaljert informasjon på Wikispecies
