Wikipedia

Silisium

grunnstoff med kjemisk symbol Si og atomnummer 14
14 Aluminium ← Silisium → Fosfor
C
↑
Si
↓
Ge
Generelle eigenskapar
Namn, kjemisk symbol,
atomnummer 		Silisium, Si, 14
Kjemisk serie Halvmetall
Gruppe, periode, blokk 14, 3, p
Tettleik, hardleik 2330 kg/m3, 6,5 (ikkje SI)
Utsjånad Mørk grå
Silisium
Atomeigenskapar
Atommasse 28,0855 u (ikkje SI)
Atomradius (berekna) 110 (111) pm
Kovalent radius 111 pm
Ioneradius 41 pm (ladning: +4)
van der Waals radius 210 pm
Elektronkonfigurasjon [Ne]3s2p2
Elektron per energinivå 2, 8, 4
Oksidasjonstrinn (oksid) +2, +4 (Amfotært)
Krystallstruktur Kubisk flatesentrert
Fysiske eigenskapar
Tilstandsform Fast stoff
Smeltepunkt 1683 K (1410°C)
Kokepunkt 2630 K (2357°C)
Molart volum 12,06 cm3/mol
Fordampingsvarme 359 kJ/mol
Smeltevarme 50,2 kJ/mol
Damptrykk 4,77 Pa ved 1683 K
Ljodfart 2200 m/s ved 20 °C
Diverse eigenskapar
Elektronegativitet 1,90 (Paulings skala)
Spesifikk varmekapasitet 700 J/(kg·K)
Elektrisk konduktivitet 2,52·10−10 MS/m
Termisk konduktivitet 148 W/(m·K)
Ioniseringspotensial 786,5 kJ/mol
Mest stabile isotopar
Iso-
top 		Naturleg
førekomst 		Halverings-
tid (ikkje SI) 		NM NE MeV
(ikkje SI) 		NP
28Si 92,23% (stabilt)
29Si 4,67% (stabilt)
30Si 3,1% (stabilt)
32Si (kunstig) 132 år β− 0,221 32P
SI-einingar og STP er brukt unntatt der det er avmerkt

Silisium er eit grunnstoff med atomnummer 14 og kjemisk symbol Si. Det er eit halvmetall i gruppe 14 i det periodiske systemet. Det engelske ordet for silisium er silicon medan silikon heiter silicone.

Særlege kjenneteikn endre

Silisium er motstandsdyktig mot dei fleste syrer.

Bruk endre

Silisium vert brukt i elektronikk som ein halvleiiar. Mange transistorar og dioder og andre integrerte kretsar er laga av silisium.

Silisiumoksid (SiO2) er råmateriale for produksjon av glas.

Historie endre

Silisium vart oppdaga av Jöns Jacob Berzelius i 1824.

Biologisk rolle endre

Silisium er eit nødvendig mineral for dyr og menneske.

Førekomst endre

Silisium er eit av dei vanlegaste grunnstoffa i jordskorpa, og finst til dømes i kvarts.

Kjemi endre

Silisium kan ha oksidasjonstrinn +2 og +4 i sambindingar.

Silisium dannar sambindingar som silisiumdioksid (SiO2) og silisiumklorid (SiCl4). Silisiumsambindingar kan òg vera polymerar.

Isotopar endre

Tryggleik endre

Innanding av silisiumstøv kan gje lungeskade.

Sjå også endre

Bakgrunnsstoff endre

Henta frå «https://nn.wikipedia.org/w/index.php?title=Silisium&oldid=3425926»