Californialaurbær

Californialaurbær
Californialaurbær
Utbreiing og status
Status i verda: Livskraftig Utbreiinga av Californialaurbær
Systematikk
Rike:	Planteriket Plantae
Overrekkje:	Landplantar Embryophyta
Rekkje:	Karplantar Tracheophyta
Underrekkje:	Frøplantar Spermatophytes
Orden:	Laurales
Familie:	Laurbærfamilien Lauraceae
Slekt:	Umbellularia
Art:	Californialaurbær U. californica
Vitskapleg namn
Umbellularia californica Nutt., 1842

Californialaurbær (Umbellularia californica) er eit eviggrønt lauvtre i laurbærfamilien som veks i vestlege Nord-Amerika. Det er den einaste arten i slekta Umbellularia.

Skildring

I det meste av utbreiingsområdet blir planten 12–24 m høg med ein stammediameter på 46–76 cm. På gode stader i nord blir han opptil 30 m høg med ein stammediameter på 91–183 cm. Rekorden er ei høgd på 53,3 m og stammediameter 404 cm. Om vekstforholda er dårlege, til dømes i chaparral, veks californialaurbær som ein busk, og nært havet kan han ha krypande vekst.

Krona er høgt kuppelforma med mange vertikale greiner. Borken er mørkegrå og glatt på unge tre men oppsprukken på eldre. Blada er lansettforma, heile og lysegrøne på begge sider. Om ein gnir dei luktar blada sterkt, og lukta kan gje hovudpine. Blomane er tvikjønna og sit 5–10 saman. Frukta er ei steinfrukt som er 2 cm eller meir i diameter.

Økologi

Californialaurbær veks i fleire ulike klimatypar, men er avhengig av noko fukt i jorda. Planten finst sjeldan i reine bestandar. Dei vanlegaste trea han veks saman med er lawsonsypress, redwood, douglasgran, Notholithocarpus densiflorus, madrona, oregoneik, Quercus chrysolepis og Quercus agrifolia.

Vanlege buskar er søtmispel, Arctostaphylos, Berberis, Ceanothus, einer, Morella californica, Myrica hartwegii, Quercus sadleriana og andre eikeartar, Rhamnus, Rhododendron, Ribes, nutkabjørnebær, prydbringebær og andre Rubus-artar, Toxicodendron diversilobum, klaseberglyng, snøbær, asalspirea og Vaccinium. Urter omfattar mellom anna amerikatrollbær, bjønnkam, bittergrøn, maure, iris, siv, linnea, einstape, vikke og fiol.

Arten er utbreidd frå Douglas County i Oregon til San Diego County lengst sør i California. I Oregon og det meste av California finst californialaurbær frå havnivå opp til 1220 moh. I Sør-California finst han ikkje lågare enn 610 moh., og her går han opp til 1520 moh.

Det oppstår regelmessige naturlege skogbrannar i dei fleste økosystema der californialaurbær veks. Den tynne borken gjev lite vern mot elden, som drep frøplantar og øydelegg toppen på unge og fullvaksne tre. Rothalsen er fortjukka til ein såkalla lignotuber. Fire til seks veker etter brann om seinvinteren og våren sprett det nye skot frå lignotuberen. Reproduksjonsevna kjem raskt tilbake, og ein har funne blomar på skota det fyrste året etter brann.

Bruk

Trevirket blir kalla myrtlewood og blir brukt til finare snikkararbeid. Det har ofte eit vakkert mønster. Kåtene blir brukte til treskjering. Blada blir av og til brukte som krydder, men har ein mykje sterkare smak enn blad frå laurbærtreet som er kjent frå middelhavslanda.

Galleri

• 
  Bladverk
• 
  Blomar
• 
  Umogen frukt
• 
  Lignotuber
• 
  Nuperelleskyttel laga av myrtlewood

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Californialaurbær» frå Wikipedia på bokmål, den 5. mars 2023.

Bakgrunnsstoff

• (en) Californialaurbær i Encyclopedia of Life
• (en) Californialaurbær i Global Biodiversity Information Facility
• (en) Californialaurbær hos ITIS
• (en) Californialaurbær hos NCBI
• (en) Californialaurbær hos The International Plant Names Index
• (en) Californialaurbær hos Tropicos
• (en) Kategori:Umbellularia californica – bilete, video eller lyd på Wikimedia Commons
• (en) Umbellularia californica – galleri av bilete, video eller lyd på Wikimedia Commons
• Umbellularia californica – detaljert informasjon på Wikispecies