Den galante stilen

Klassisk musikk
Mellomaldermusikk	(476 – 1400)
Renessansen	(1400 – 1600)
Barokken	(1600 – 1760)
Rokokko	(1720 – 1770)
Wienerklassisismen	(1730 – 1820)
Romantikken	(1815 – 1910)

Den galante stilen (òg førklassisk og rokokkomusikk) er ei musikalsk stilretning frå andre halvdelen av 1700-talet i overgangen mellom barokkmusikken og klassisismen.

Historikk og skildring

Stilen oppstod i seinbarokken, som ein reaksjon på den strengt polyfone stilen i barokken, og viser i større grad til ein måte å skriva musikk på enn ein epoke. Tidsmessig fall førklassisisme saman med rokokkotida innan biletkunst, og sidan musikkstilen til ein viss grad òg kan seiast å dela nokre kjenneteikn med biletkunsten i samtida, til dømes med friskheit, tilgjengelegheit og sjarme, blir han iblant kalla «rokokkomusikk».

Viktige kjenneteikn

• Nært opp til bel canto-ideala (songbar, naturleg, forståeleg)
• Gjennomsiktig lydbilde med få stemmer og ei dominerande melodistemme
• Enkle, men verknadsfulle harmoniske forløp
• Korte og enkle melodifraser som ofte blir gjentatt
• Elegant melodikk og ornamentering

Den følsame stilen

I Tyskland oppstod «den følsame stilen» (empfindsamer Stil) som ei intensivering av den galante stilen. Sentralt står fridommen til å uttrykka kjensler, og musikken er full av overraskingar som brå, hyppige og uventa modulasjonar, teksturendringar, pausar, uvanlege melodivendingar, uførebudde dissonansar og plutselege sforzandoar.

Viktige komponistar

Førklassisismen blei gjerne delt opp dei fire «skulane»: Paris (galant), Berlin (kjenslevar), Mannheim (mellom dei to føre) og Wiener (forløpar for wienerklassisismen).

• Carl Philipp Emanuel Bach (følsam stil, Berlinerskolen)
• Johann Christian Bach
• Wilhelm Friedemann Bach
• François Couperin (galant stil, Paris-skulen)
• Bernhard Joachim Hagen
• Giovanni Battista Pergolesi
• Domenico Scarlatti
• Johann Stamitz (Mannheimerskolen)
• Carl Stamitz (Mannheimerskolen)
• Georg Philipp Telemann (i seine verk)
• Johann Joachim Quantz
• Matthias Georg Monn (Wienarskulen, byrjande sonatesatsform)

Den norsk-dansk-tyske komponisten Johan Henrik Freithoff frå Kristiansand skreiv til dels i galant stil.

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Den galante stilen» frå Wikipedia på bokmål, den 18. juni 2023.

Litteratur

• Elisabeth Th. Hilscher-Fritz: «Vorklassik» i Oesterreichisches Musiklexikon. Onlineutgaven, Wien 2002 ff., ISBN 3-7001-3077-5.
• Dagmar Glüxam: «Mannheimer Schule» i Oesterreichisches Musiklexikon. Onlineutgaven, Wien 2002 ff., ISBN 3-7001-3077-5.

• Martins Komponistentabelle, tidslinjer over komponistar frå ulike epokar