Aorta abdominalis
Bukaorta (lat. aorta abdominalis) er den delen av hovudpulsåra, aorta, som går gjennom bukhola.[1] Bukaorta utgjer saman med brystaorta den nedstigande delen av aorta: aorta descendens.[2] Arterien er den største i bukregionen; han forsyner alle buk- og bekkenorgan, i tillegg til beina, med oksygenert blod.[3][4]
| Aorta abdominalis | |||
 Bukaorta og hans greiner | |||
| Namn | |||
|---|---|---|---|
| Latin | Aorta abdominalis Pars abdominalis aortae | ||
| Norsk | Bukaorta Bukpulsåre Abdominalaorta Abdominale del av aorta Bukdel av hovudpulsåre | ||
| Informasjon | |||
| Utspring | Brystaorta | ||
| Greiner | Arteria phrenica inferior, arteria renalis, arteria coelica og sju til | ||
| Følgevene | Vena cava inferior | ||
| Forsyner | Bukorgan, bekkenorgan, underekstremitet | ||
| System | Systemsirkulasjon | ||
| Identifikatorar | |||
| TA2 | 4205 | ||
| TA98 | A12.2.12.001 | ||
| FMA | 3789 | ||
| Uberon | 0001516 | ||
Struktur
endreBukaorta spring ut frå mellomgolvet gjennom hiatus aorticus, på nivå med 12. brystvirvel (T12).[5] Han går ned langs bakre bukvegg, framfor lumbalcolumna (lenderyggen),[6] parallelt med og til venstre for nedre vena cava.[7] Han har ein liten svai framover, liksom lenderyggen, størst på nivå med 3. lendevirvel (L3).[8] Arterien smalnar meir og meir av etter kvart som han sender frå seg greiner og endar til sist i aortabifurkasjonen,[9][10] der han delar seg i to, på nivå med 4. eller 5. lendevirvel (L4/L5).[11]
Klinisk deler ein bukaorta i to segment:[5]
- Suprarenale bukaorta, aorta abdominalis (pars) suprarenalis, den delen som ligg under mellomgolvet og over nyrearteriane.
- Infrarenale bukaorta, aorta abdominalis (pars) infrarenalis, den delen som ligg under nyrearteriane og over aortabifurkasjonen.
Greiner
endre
Greiner frå bukaorta kan delast inn i viscerale greiner (innvolsgreiner), parietale greiner (bukveggsgreiner) og endegreiner:[6]
- Viscerale greiner
- Høgre og venstre arteria phrenica inferior
- Arteria coelica (truncus coeliacus)
- Arteria mesenterica superior
- Arteria mesenterica inferior
- Høgre og venstre arteria suprarenalis media
- Høgre og venstre arteria renalis (og evt. a. renalis accessoria)
- Høgre og venstre arteria testicularis (h. og v. arteria ovarica hos kvinner)
- Parietale greiner
- Arteria sacralis mediana
- Høgre og venstre arteriae lumbales (4 par)
- Endegreiner
- Høgre og venstre arteria iliaca communis
Relasjonar
endreBukaoarta ligg litt til venstre for midtplanet i kroppen.[12]
Ventralt for arterien, mot buksida, ligg truncus coeliacus, plexus coeliacus, det vesle omentet og magesekken; under han vena splenica, pankreas, venstre vena renalis, nedre del av duodenum, mesenteriet og plexus aorticus.[13]
Dorsalt, mot ryggsida, skilst arterien frå lendevirvlane og mellomvirvelskivene av eit leddband, lig. longitudinale anterius, og av venstregåande lumbalvener, venae lumbales sinistrae.[13]
Oppe og til høgre for arterien ligg vena azygos, cisterna chyli og ductus thoracicus. Her ligg i tillegg høgre crus, som skil arterien frå øvre del av nedre vena cava og frå høgre ganglion coeliacum. Nede og til høgre er han i kontakt med nedre vena cava.[13]
Til venstre for arterien ligg venstre crus, venstre ganglion coeliacum, pars ascendens duodeni og enkelte tynntarmsslynger.[13]
Relasjon til nedre vena cava
endreParallelt med og til høgre for bukaorta går følgevenen hans, nedre vena cava.
Klinisk relevans
endreAbdominalt aortaaneurisme er ei utposing på bukaorta med aortadiameter ≥3 cm (eller diameterauke på >50 %). Tilstanden gir ofte ingen symptom. Observasjon er vanleg når aneurismet er lite. Ved større aneurisme aukar risikoen for aneurismeruptur, og då kan kirurgi vere nødvendig.
Kjelder
endre- ↑ Anne Waugh; Allison Grant (7 May 2010). Ross & Wilson Anatomy and Physiology in Health and Illness E-Book. Elsevier Health Sciences. s. 100–. ISBN 0-7020-4427-X.
- ↑ William J. Callaway (14 October 2012). Mosby's Comprehensive Review of Radiography - E-Book: The Complete Study Guide and Career Planner. Elsevier Health Sciences. s. 97–. ISBN 0-323-17028-5.
- ↑ Sandra L. Hagen-Ansert (25 January 2017). Textbook of Diagnostic Sonography - E-Book. Elsevier Health Sciences. s. 143–. ISBN 978-0-323-44188-9.
- ↑ WebMD (29 January 2009). Webster's New World Medical Dictionary, 3rd Edition. Houghton Mifflin Harcourt. s. 1–. ISBN 0-544-18897-7.
- ↑ 5,0 5,1 John A. Kaufman; Michael J. Lee (19 August 2013). Vascular and Interventional Radiology: The Requisites. Elsevier Health Sciences. s. 199–. ISBN 978-0-323-04584-1.
- ↑ 6,0 6,1 William E. G. Thomas; Malcolm W. R. Reed; Michael G. Wyatt (28 July 2016). Oxford Textbook of Fundamentals of Surgery. OUP Oxford. s. 15–. ISBN 978-0-19-253435-4.
- ↑ Fischerova, D. (2011). «Ultrasound scanning of the pelvis and abdomen for staging of gynecological tumors: a review». Ultrasound in Obstetrics & Gynecology 38 (3): 246–266. ISSN 0960-7692. doi:10.1002/uog.10054.
- ↑ G. Schneider; M.R. Prince; J.F.M. Meaney (28 May 2006). Magnetic Resonance Angiography: Techniques, Indications and Practical Applications. V.B. Ho. Springer Science & Business Media. s. 194–. ISBN 978-88-470-0352-1.
- ↑ Arif Asif; Anil K. Agarwal; Alexander Yevzlin (4 July 2012). Interventional Nephrology. Gerald A. Beathard, Steven Wu. McGraw Hill Professional. ISBN 978-0-07-176932-7.
- ↑ Carlo Catalano; Michele Anzidei; Alessandro Napoli (8 July 2014). Cardiovascular CT and MR Imaging: From Technique to Clinical Interpretation. Springer Science & Business Media. s. 213–. ISBN 978-88-470-2868-5.
- ↑ Rex A. W. Marco (24 May 2018). Metastatic Spine Disease: A Guide to Diagnosis and Management. Springer International Publishing. s. 236–. ISBN 978-3-319-76252-4.
- ↑ Hariqbal Singh (30 April 2017). Textbook of Radiology: Abdomen and Pelvis. JP Medical Ltd. s. 23–. ISBN 978-93-86322-65-4.
- ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 Enrico Ascher (20 June 2012). Haimovici's Vascular Surgery. John Wiley & Sons. s. 771–. ISBN 978-1-118-48139-4.
- Denne artikkelen bygger på «Abdominal aorta» frå Wikipedia på engelsk, den 1. mars 2020.