Arthur Balfour

Arthur James Balfour (25. juli 1848–19. mars 1930 var ein britisk konservativ politikar som var statsminister i Storbritannia frå juli 1902 til desember 1905.

Arthur Balfour
Fødd	25. juli 1848 Whittingehame
Død	19. mars 1930 (81 år)
Statsborgar av	Storbritannia, Det sameinte kongeriket Storbritannia og Irland
Parti	Det konservative partiet i Storbritannia
Yrke	politikar, skribent, filosof
Utdanna ved	Trinity College i Cambridge Eton College
Mor	Blanche Mary Harriet Gascoyne-Cecil
Far	James Maitland Balfour
Medlem	Royal Society American Academy of Arts and Sciences
Alle verv	britisk statsminister (1902–1905) president for Det kongelige råd (1925–1929) Storbritannias utenriksminister (1916–1919) medlem av Overhuset (1922–1930) lordseglsbevarer (1902–1903) leder av Det konservative parti (1902–1911) Chief Secretary for Ireland (1887–1891) Minister for Skottland (1886–1887) Member of the Privy Council of Ireland (1887–) Medlem av Det kongelige råd (1885–) medlem av Storbritannias 31. parlament (1918–1922) member of the 30th Parliament of the United Kingdom (1910–1918) member of the 29th Parliament of the United Kingdom (1910–1910) medlem av Storbritannias 28. parlament (1906–1910) medlem av Storbritannias 27. parlament (1900–1906) member of the 26th Parliament of the United Kingdom (1895–1900) medlem av Storbritannias 25. parlament (1892–1895) medlem av Storbritannias 24. parlament (1886–1892) medlem av Storbritannias 23. parlament (1885–1886) member of the 22nd Parliament of the United Kingdom (1880–1885) member of the 21st Parliament of the United Kingdom (1874–1880) First Lord of the Admiralty (1915–1916) leder av Underhuset (1891–1892) leder av Underhuset (1895–1905) opposisjonsleder (Det britiske underhuset, 1892–1895) opposisjonsleder (Det britiske underhuset, 1905–1906) opposisjonsleder (Det britiske underhuset, 1906–1911)

Liv og gjerning

Allereie 21 år gammal arva Balfour stor rikdom. Frå 1874 til 1905 var han medlem av parlamentet og på ny frå 1906 til 1922. I 1885 fekk han i plass onkelen, Lord Salisbury, si konservative regjering. To år seinare vart han minister for Irland, i den rolla slo han ned opprør mellom bøndene, samstundes som han innførte tiltak mot fråverande godseigarar. År 1891 vart han parlamentarisk leiar for det konservative partiet i Underhuset. Han vart minister att då Salisbury i 1895 danna si tredje regjering. Under boarkrigen 1899-1902 syrgde han for at kinesiske arbeidarar var importert til gruvearbeid i Sør-Afrika, på vilkår som kritikken kalla slaveri.

12. juli 1902 gjekk statsminister Salisbury av og systersonen Balfour tok over embetet. I den rolla motarbeidde han irsk sjølvstyre. Han inngjekk Entente cordiale, avtalen som slutta fred mellom dei gamle fiendane Storbritannia og Frankrike. Avtalen var elles sterkt medverkande til at Storbritannia i 1914 gjekk til krig mot Tyskland. Balfour vart rekna som ein svak statsminister, han gjekk av 4. desember 1905.

Perioden 1906-11 var Balfour førar for opposisjonen i parlamentet. I mai 1915 tok han over som marineminister i samlingsregjeringa leia av Herbert Asquith. Halvtanna år seinare, då David Lloyd George var statsminister, fekk Balfour posten som utanriksminister. Endå om han ikkje høyrde til den indre regjerings-sirkelen, kom han i 1917 til å stå bak Balfour-deklarasjonen som lovde jødane ein «nasjonalheim» i Palestina. Etter å ha underteikna Versaillestraktaten gjekk han av som utanriksminister i oktober 1919, men vart verande i regjeringa til 1922.

Balfour hadde ei filosofisk og tvitydig innstilling til livet. Han skal ha uttala at «Inkje noko er særleg viktig og få ting spelar ei rolle i det heile». Han levde ugift.

Kjelder

• Arthur James Balfour i Store norske leksikon
• Denne artikkelen bygger på «Arthur Balfour» frå Wikipedia på engelsk, den 30. oktober 2021.