Gullstandard
Gullstandard er eit pengesystem der pengeeinninga er uttrykt som ei fast vektmengd gull, og der ein kvar kan krevje å få pengesetlane løyste inn i gull eller få gull i bytte for setlar.
England innførte gullstandard i 1816, som det første landet i verda. Ut over 1800-talet følgde dei fleste landa etter. I Noreg vart gullmyntfoten innført i 1875, i staden for den eldre sølvstandarden. I Russland og Japanvart gulstandarden innført i 1897.
Etter norsk gullstandard skulle grunnlaget for pengesystemet vere gull, og pengeeininga var ei krone med same verdi som vekta av 25/62 eller 0,40323 g fint gull. Gullstandarden var i Noreg suspendert frå 1914 til 1916, 1920-1928 og for godt frå 1931. I gjeldande lovverk har kroneverrdien ikkje noko formell samanheng med gullverdien.
Gullstandarden vart suspendert i dei fleste land under første verdskrigen. I England vart han suspendert for godt 21. september 1931, og dei skandinaviske landa og dei fleste samveldelanda følgde etter.
Former for gullstandard
endreGullstandarden kan gjennomførast som
- Gullmyntfot - slik at ein kan veksle pengesetlar inn i gullmynt. I lanfd med dette systemet vil det sirkulere noko gullmynt ved sida av pengesetlane.
- Gullbarrestandard - slik at ein kan krevje å veksle større summar i pengesetlar inn i store gullbarrar, oftast på 12,5 kg.
- Gullvalutastandard - slik at ein kan veksle pengesetlane inn valuta frå eit land som har gullmyntstandard eller gullbarrestandard.
Kjelder
endre- Johan Einarsen i Norsk Allkunnebok (1954)