Labradorte

Labradorte (engelsk Labrador tea) viser til ein nordamerikansk urtete eller smaksetjar og tre nærskylde rhododendronplantar som blir brukt til å laga han.

Illustrasjon av labradorte.

Ledum latifolium, eit tidlegare namn for Rhododendron groenlandicum

Nærbilde av labradorteblom, frå den alpine sona av nordlege New Hampshire.

Plantar

Dei tre artane ein bruker til labradorte er

• Finnmarkspors Rhododendron tomentosum (engelsk Northern Labrador tea, tidlegare vitskapleg namn Ledum palustre),
• Rhododendron groenlandicum (engelsk Bog Labrador tea, tidlegare Ledum groenlandicum eller Ledum latifolium)
• Rhododendron neoglandulosum (engelsk Western Labrador tea eller trapper's tea, tidlegare Ledum glandulosum).

Alle tre er låge, seintveksande og vintergrøne plantar som hovudsakleg veks i boreale våtmarksområde. Dei har lêraktige blad som er mørkegrøne på oversida og krøller seg litt nedover i kantane. Undersida er dekt av kvite hår.

Bruk

Blada av labradorte blir ofte brukt som drikke. Dei kan plukkast om våren og tørkast. Fordi plantane veks seint, plukker ein gjerne blada enkeltvis annakvart år frå ulike plantar. Blad og greiner kan også brukast til å smaksetja kjøt ved at ein legg kjøtet til bløyt i avkoket. Fleire ulike talarar av athabaskiske språk og inuittar har brukt labradorte. Bruken av labradorte er også dokumentert blant til dømes yuroktalande folk.

På 1700-talet brukte tyske bryggarar R. tomentosum i ølbrygging. Verknaden skal ha vore å gje ølet meir effekt, men tilsetninga blei forboden fordi ein meinte ho førte til meir aggresjon.

Labradorte inneheld ledol, som kan vera giftig. Dei ulike slaga og vekstar på ulike stader kan ha forskjellig ledolinnhald. R. groenlandicum har det lågaste innhalde. Som annan rhododendron inneheld dei også grayanotoksin, eit giftstoff som kan vera farleg for menneske og som har ført til dødsfall blant bufe.

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Labrador tea» frå Wikipedia på engelsk, den 14. juli 2017.