Peanøtt
Peanøtt eller jordnøtt (Arachis hypogaea) er ein art i erteblomfamilien og frøa til arten, som også er kjende som jordnøtter. Namnet «peanøtt» kjem frå engelsk peanut ('ertenøtt') og førsteleddet blir uttalt /pi/ eller /pia/ på norsk.
Peanøtt | |
Peanøtt | |
Systematikk | |
Rike: | Planteriket Plantae |
Underrekkje: | Frøplantar Spermatophytes |
Orden: | Erteblomordenen Fabales |
Familie: | Erteblomfamilien Fabaceae |
Underfamilie: | Faboideae |
Stamme: | Dalbergieae |
Slekt: | Arachis |
Art: | Peanøtt A. hypogaea |
Vitskapleg namn | |
Arachis hypogaea |
Peanøtta stammar frå Sør-Amerika, men blir i dag dyrka overalt i tropane. Planten er ca. 50 cm høg og har raudgule, sterile blomar i dei øvre bladhjørnene. I dei nedre bladhjørnene sit kleistogame blomar (blomar som set frø utan at dei har opna seg) på skaft. Etter blomstringa forlengar skafta seg seg, bøyer seg nedover og presser den unge frukta, ein tofrøa belg, ned i jorda, der han mognar. Storleiken på belgen varierer, det vanlegaste er ei lengd på 3–4 cm.
Peanøtter er eit viktig produkt som kan etast eller seljast rå, rista eller salta. Store mengder blir mole til jordnøttmjøl som kan brukast til dyrefôr, ofte blanda med anna fôrmjøl. Frøa kan også pressast til jordnøttolje (arachisolje), som blir brukt i hushaldningar og i industrien.
Galleri
endre-
Peanøtter på planten.
-
Hausta peanøtter i skalet og skrella.
-
Peanøttkuler (konkada) frå Vest-Afrika.
-
Peanut-chikki frå India.
-
Sukra peanøtter frå Usbekistan.
-
Peanøttsmør
-
Vestafrikansk kuli-kuli laga av peanøtter.
-
Indonesisk sambal goreng teri kacang med peanøtter.
Sjå òg
endreKjelder
endre- «peanøtt» i Nynorskordboka.
- «Peanøtt» (25. mars 2014). Store norske leksikon. Fri artikkel henta 12. juli 2015.
Bakgrunnsstoff
endre- (no) Peanøtt hos Artsdatabanken
- (en) Peanøtt i Encyclopedia of Life
- (en) Peanøtt i Global Biodiversity Information Facility
- (sv) Peanøtt hos Dyntaxa
- (en) Peanøtt hos ITIS
- (en) Peanøtt hos NCBI
- (en) Peanøtt hos The International Plant Names Index
- (en) Peanøtt hos Tropicos
- (en) Kategori:Arachis hypogaea – bilete, video eller lyd på Wikimedia Commons
- (en) Arachis hypogaea – galleri av bilete, video eller lyd på Wikimedia Commons
- Arachis hypogaea – detaljert informasjon på Wikispecies