Svatsum stavkyrkje
Svatsum stavkyrkje var ei stavkyrkje på Nedre Svatsum i Vestre Gausdal. Ein trur at kyrkja vart oppført på 1200-talet eller tidleg på 1300-talet, og ho er første gong omtala i 1380. Kyrkja stod ved Kirkebø[1], like oppi skråninga frå der dagens Svatsum kyrkje står. Av rekneskapar og protokollar går det fram at kyrkja hadde tårn, spontak og utvendige svaler.[2] Kyrkja forfall og vart avløyst av ei tømra kyrkje i 1726. Denne vart so avløyst av dagens kyrkje i 1860. Stavkyrkjestaden vart påvist (eller bekrefta) av Dagfinn Skre i 1982.[3]
Gjenstandar frå kyrkja endre
Gjenstandar frå stavkyrkja vart overførte til tømmerkyrkja. Etter at Svatsum fekk ny kyrkje i 1860, vart materialar frå den gamle tømmerkyrkja brukt til å byggje Aulstad kyrkje, og det ser ut til at mykje av inventaret følgde med. Noko har seinare funne vegen til Oldsaksamlinga i Oslo[4], eventuelt via eit mellomopphold i Nordiska museet i Stockholm. Bland ting som er rekna å stamme herfrå, er ein Paulus-figur (truleg frå Balke-skolen, ca. 1250–1330)[5], ein madonnafigur[6] og eit krusifiks[7].
Fotnotar endre
- ↑ Gnr 85 i Svatsum, jf. Gardar i Gausdal.
- ↑ Enden (2010).
- ↑ Skre (1988), s. 62.
- ↑ Gjenstandane er typisk merka å vere frå Aulstad.
- ↑ Ifølgje jubileumshefte (1984) for Vestre Gausdal kyrkje, s. 21f., vart figuren kjøpt inn av Nordiska museet i 1881, for seinare — truleg i 1971 — å verte overlevert til Oldsaksamlinga. Enden (2010) stadfestar dette inntrykket.
- ↑ Formodentleg denne Arkivert 2020-02-22 ved Wayback Machine.
- ↑ Sand (1988), s. 12. Muligens C33288 Arkivert 2020-02-22 ved Wayback Machine. hos KHM. Ifølgje Enden (2010) skal det vere eit par krusifiks.
Kjelder endre
- Skre, Dagfinn (1988). Gård og kirke, bygd og sogn. Organiseringsmodeller og organiseringsenheter i middelalderens kirkebygging i Sør-Gudbrandsdalen. Øvre Ervik: Alvheim & Eide. s. 60-63. ISBN 82-90359-44-6. [Riksantikvarens rapporter 16]
- Mari Enden m.fl. (2010). Svatsum kirke 150 år 1860-2010.
- Vestre Gausdal kirke 1784-1984. Vestre Gausdal menighetsråd. 1984. ISBN 82-7275-030-9.
- Sand, Arne (1988). Østre Gausdal kirke. Østre Gausdal menighetsråd og Gausdal historielag. s. 12. ISBN 82-90439-32-6.
- Denne artikkelen bygger på «Svatsum stavkirke» frå Wikipedia på bokmål, den 29. mai 2019.
Bakgrunnsstoff endre
- Brendalsmo, Jan: Kildegjennomgang: Middelalderske kirkesteder i Oppland (Riksantikvaren, 2016), s. 65
- Svatsum stavkyrkje i kulturminnesok.no, nettstaden til Riksantikvaren