Autoritær

Autoritær er den som (urett eller upåkalla) krev autoritet, vanlegvis med illegitime middel som til dømes vald eller trugslar. Ordet blir òg bruka om personar som er overdrive dominante, kompromisslause, diktatoriske og maktfullkomne. Dessutan blir det bruka om grupper med eit autoritært leiarskap og om samfunn med maktmisbruk, myndigheitskontroll og absolutte reglar, og som ikkje er demokratiske.

Dette i motsetning til uttrykket autorisert, som er det å ha fått ein rettmessig autoritet på eit gjeve område (av nokon annan, gjennom prøving). Dette blir då noko heilt anna.

Autoritært leiarskap er leiarskap som krev lydnad. Ordet blir såleis bruka om ein leiarstil der éin person bestemmer og det ikkje blir gjeve rom for debatt.

Autoritær oppseding av barn byggjer på absolutte normer og eit straffesystem som det ikkje kan stillast spørsmål ved.

Når det gjeld ulike diktatur-regime skil ein gjerne mellom autoritære regime, som i regelen lèt folk leve sine private liv i fred, så lenge dei ikkje gjer aktiv motstand mot makthavarane og prøver å endre maktforholda, og totalitære regime, som krev aktiv oppfølging frå samfunnsmedlemene og som blandar seg inn i alle forhold, også dei ein elles reknar som å høyre til privatsfæren. Ein annan måte å seie det på er denne: Autoritære regime følgjer regelen «den som ikkje er mot oss er med oss», medan totalitære regime følgjer regelen «den som ikkje er med oss er mot oss».

Kjelder:

Svensk wikipedia, og Pax Leksikon, bind 1, side 253.