Bantuspråket yao

Yao er eit bantuspråk tala i søraustlege Afrika. Det har rundt 1 million talarar i Malawi, ein halv million i Tanzania, rundt 450 000 i Mosambik og eit mindre tal i Zambia. Språket er nært i slekt med mwera.

Yao
Klassifisering	Niger-kongospråk  Atlantisk   Volta-kongo-språk    Benue-kongo-språk     Bantoide språk      Sørlege       Eigentleg bantuspråk        Yao
Bruk
Tala i	Malawi Mosambik Tanzania Zambia
Yaotalande i alt	1 942 000
Språkkodar
ISO 639-3	yao

Skriftsystem

Yao blir skrive med latinske bokstavar, med litt ulike system i dei tre hvoudlanda det blir tala i. I Tanzania er rettskrivinga basert på korleis ein skriv swahili og i Malawi på chinyanja. I Malawi bruker ein desse teikna:

Bokstav:

A

B

Ch

D

E

G

I

J/Dy

K

L

Ly

M

N

Ng'

Ny

O

P

S

T

U

W

Ŵ

Y

Språklyd:

a

b

tʃ

d

e~ɛ

ɡ

i

dʒ

k

l

ʎ

m

n

ŋ

ɲ

ɔ~o

p

ʂ

tʰ

u

w

ʋ

j

Få yaotalarar kan lesa og skriva språket sitt. Landa dei bur i har stor analfabetisme, og i tillegg har arabisk, engelsk, tysk og portugisisk vore litterære språk. Likevel har språket fått noko offisiell status og det er skrive fleire ordbøker og grammatikkar.

Grammatikk

Yao er eit agglutinerande SVO-språk. Det har mange nominalklassar som blir viste gjennom prefiks.

Klasse	Prefiks	Klassekjenneteikn	Brukt til
1	m-, mu-, mw-	ju	personar, singularis
2	ŵa-, a-, acha-, achi-	ŵa	personar, pluralis
3	m-, mu-, mw-	u	levande vesen, singularis
4	mi-	ji	levande vesen, pluralis
5	li-, ly-	li	diverse, singularis
6	ma-	ga	fleirtal av klasse 5
7	chi-, ch'-	chi	diverse, singularis
8	i-, y-	i	fleirtal av klasse 7
9	n-, ny-, mb-, (nw-)	ji	diverse, singularis
10	n-, ny-, mb-, (nw-)	si	fleirtal av klasse 9
11	lu-	lu	som 9, også singularis av klasse 10
12	tu-	tu	fleirtal av klasse 13
13	ka-	ka	diminutiv, singularis
14	u-	u	grupper og abstrakte omgrep, ingen fleirtalsform. Også for singularis av klasse 6
15a	ku, kw-	ku	infinitiv
15b	(ku-, kwa-)	ku	stad (til)
16	(pa-)	pa	stad (ved)
17	(mu-, mwa-)	mu	stad (i)

Mundu jumo tyder til dømes 'éin person'. Wandu wa wajinji tyder 'mange folk'.

Bakgrunnsstoff

• Edward Steere, Collections for a handbook of the Yao language (1871)

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Yao (språk)» frå Wikipedia på bokmål, den 28. mars 2012.

Fotnotar