Den kinesiske muren

Den kinesiske muren er ein 8 851,8 kilometer lang mur og er eit forsvarverk bygd av jord og stein.

Den kinesiske muren
byggverk
The Great Wall of China at Jinshanling.jpg
Land Flag of the People's Republic of China.svg Folkerepublikken Kina

Den kinesiske muren
40°25′0″ N 116°4′0″ E
Dei blå stripene og dei svarte ikona representerer høvesvis Ming-dynastiet sine murar og sine ni garnisonar. Fargen indigo representerer murane til dynastia Liao og Jin (1066–1234). Dei mørkelilla stripene - dynastia Nordlege Qi og Sui. Stripene som er rosa/ lys lilla representerer murane til Nordlege Wei-dynastiet. Raudt, Han-dynastiet. Gult, dynastia Wei, Zhao, Quin og Yan.
Dei blå stripene og dei svarte ikona representerer høvesvis Ming-dynastiet sine murar og sine ni garnisonar. Fargen indigo representerer murane til dynastia Liao og Jin (1066–1234). Dei mørkelilla stripene - dynastia Nordlege Qi og Sui. Stripene som er rosa/ lys lilla representerer murane til Nordlege Wei-dynastiet. Raudt, Han-dynastiet. Gult, dynastia Wei, Zhao, Quin og Yan.
Wikimedia Commons: Great Wall of China
Den kinesiske muren
LandKina
Flag of UNESCO.svgInnskriven ved UNESCOs 11. sesjon i 1987.
Referansenr. 438.
Kriterium:I, II, III, IV, VI
Sjå ògVerdsarvstader i Asia
BakgrunnsstoffDen kinesiske muren ved unesco.org

Muren ligg i det nordlege Kina. Han vert rekna som jordas største byggverk. Muren har hatt fleire føremål, mellom anna grensekontroll, og å forenkla innsamling av tollavgifter.

Den eldste delen av muren som eksisterer, er frå 500 fvt. Den biten er del av Den store Qi-muren. Den første keisaren av Kina, Qín Shǐ Huángdì fekk i regjeringstida si (221–206 fvt.) knytta sammen festningsverk som tidlegare vart bygt av forskjellige statar i 771–476 fvt.[1] og i 475–221 fvt.

Fleire delar av den kinesiske muren er øydelagde eller har forsvunne med tida. Lokale folk har nytta steinen til byggemateriale. I dag er muren freda og vart oppført på verdsarvlista til UNESCO i 1987.

Det kinesiske namnet Wànlĭ Chángchéng (tradisjonell kinesisk skrift 萬里長城, forenkla kinesisk 万里长城) tyder 'den uendeleg lange borga' eller 'den lange borga på 10 000 li'.[a]

HistorieEndra

Den store Qi-muren vart byrja på i 685 fvt.[2][3] Staten Qi bygde mur for å skydde mot åtak frå dei sørlege statane Ju og Lu og seinare frå kongedømet Chu.

Staten Yan bygde murar under regjeringstida til kong Zhao av Yan (311–279 fvt.)[4]

Staten Zhao bygde murar i tida 325–299 fvt., regjeringstida til kong Wuling av Zhao.

Frå Qin-dynastietEndra

 
Murar i utkanten av Qin-riket, med endepunkt i Lintao og Liaodong. Den gule stripa viser kor grensa til Kina går i dag.
 
Under Han-dynastiet vart muren lengre enn nokon gang, frå Mamitu ved Yumenguan til Liaodong
 
Ming-dynastiet og sine murar

Murar i periferien til dei nordlege statane Yan, Zhao, og Qin vart knytt saman av Kina sin første keisar Qín Shǐ Huángdì, då han samla dei kinesiske statane i 221 fvt.[5]

Keisaren fekk i si regjeringstid (221–206 fvt.) knytta saman eldre festningsverk.[6]

I 212 fvt. gjekk muren frå Gansu til kysten av Sør-Mandsjuria.

Styrkane til Ming-dynastiet tapte mot Oiratane i Slaget om Tumu (1449). Krigføring mot mongolske stammar varte lenge. Ming-dynastiet endra sin stategi mot dei nomadiske stammane, ved å byggje murar langs den nordlege grensa til Kina. Muren gjekk langs Ordos-ørkenen sin sørlege kant. I Ming-dynastiet sin tid vart murstein og stein brukt for å byggja muren, i staden for å byggje jordvollar. Opp mot 25.000 vakttårn vart bygde, i følgje eit estimat.[7]

Invasjonar frå mandsjuarane byrja rundt 1600, og muren hjalp i forsvaret mot dem. Etter at Beijing fall til opprørs-styrkane til Li Zicheng, vart styrkar til mandsjuane sluppe gjennom portene i muren ved Shanhaipasset (25. mai 1644); ein general i Ming-styrkane, Wu Sangui, hadde kommandoen i området. [8] Mandsjuane tok Beijing, og slo opprørarane sitt Shun-dynasti, og slo dei Ming-styrkane som framleis gjorde motstand, og Mandsju-dynastiet herska over Kina.[9]


Muren vart bygd under Ming-dynastiet frå slutten av 1300-talet til byrjinga av 1600-talet. Muren skulle verna Kina mot plyndringar frå mongolske og tyrkiske stammer.

GalleriEndra

  • Endepunktet til muren frå Ming-dynastiet, støtar mot den avbilda naturformasjonen i Jiayuguan-passet i Gansu

  • Muren ved Jiayuguan

  • Muren frå Ming-dynastiet, ved Yinchuan i Ningxia

  • Muren i Yulin i Shaanxi

  • Muren i Badaling i Yanqing-distriktet i byprovinsen Beijing

  • Muren i Juyongguan-området i byprovinsen Beijing

  • Porten i muren i Gubeikou i byprovinsen Beijing

  • Muren i Simatai i byprovinsen Beijing

  • Muren i Mutianyu i byprovinsen Beijing

  • Den kinesiske muren sitt endepunkt ved havet, ved Shanhaiguan. Denne biten kallast «Det gamle drakehovudet».

  • Den kinesiske muren. Badaling i 1979]]

MerknadarEndra

  1. ↑ 10 000 li er eit bilete for 'uendeleg' på kinesisk, slik at namnet på muren kan tolkast som 'den uendeleg lange borga'.

ReferansarEndra

  1. ↑ «Great Wall of China even longer than previously thought: Survey measures the wall at 21,196 km long». CBC News. 6. juni 2012. 
  2. ↑ Christopher Knowles (2001). Fodor's Exploring China. Fodor's, original from the University of Virginia. s. 56. ISBN 0-676-90161-1. 
  3. ↑ Atlas of World Heritage: China. Long River Press. 2008. s. 74. ISBN 1-59265-060-0. 
  4. ↑ Di Cosmo 2002, pp. 142–43.
  5. ↑ Di Cosmo 2002, s. 139.
  6. ↑ «Great Wall of China even longer than previously thought: Survey measures the wall at 21,196 km long». CBC News. 6. juni 2012. 
  7. ↑ Szabó|Dávid|Loczy|2010|p=220}}
  8. ↑ Lovell|2006|p=254}}
  9. ↑ Elliott|2001|pp=1–2}}

BibliografiEndra

  • Di Cosmo, Nicola (1999). "13. The Northern Frontier in pre-Imperial China". In Loewe, Michael; Shaughnessy, Edward (redaktørar). The Cambridge History of Ancient China. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-47030-8.
  • Elliott, Mark C. (2001). The Manchu Way: The Eight Banners and Ethnic Identity in Late Imperial China. Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-4684-7. 
  • Lovell, Julia (2006). The Great Wall : China against the world 1000 BC – AD 2000. Sydney: Picador Pan Macmillan. ISBN 978-0-330-42241-3. 
  • Szabó, József; Dávid, Lóránt; Loczy, Denes, red. (2010). Anthropogenic Geomorphology: A Guide to Man-made Landforms. Springer. ISBN 978-90-481-3057-3. 

BakgrunnsstoffEndra

  Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Den kinesiske muren
Henta frå «https://nn.wikipedia.org/w/index.php?title=Den_kinesiske_muren&oldid=3261412»