Den kinesiske muren
Den kinesiske muren (kinesisk 萬里長城; forenkla 万里长城; pinyin Wànlĭ Chángchéng) er ein 8 851,8 kilometer lang mur og er eit forsvarverk bygd av jord og stein.
Muren ligg i det nordlege Kina. Han vert rekna som jordas største byggverk.
Den eldste delen av muren som eksisterer, er frå 500 fvt. Den biten er del av Den store Qi-muren.
Kina sin første keisar, Qín Shǐ Huángdì fekk i sin regjeringstid (221–206 fvt.) knytta sammen festningsverk som (tidlegare) vart bygt av forskjellige statar i 771–476 fvt.[1] og i 475–221 fvt.
Fleire delar av den kinesiske muren er øydelagt eller forsvunne med tida. Lokale innfødde har nytta steinen til byggemateriale. I dag er muren freda og vart oppført på verdsarvlista til UNESCO i 1987.
Muren har hatt fleire føremål, mellom anna grensekontroll, og å gjere enklare innsamling av tollavgifter.
- Ordsoge
Wànlĭ Chángchéng, på pinyin, tyder «den uendeleg lange borga», eller «den lange borga på 10 000 li»¹.
HistorieEndra
Den store Qi-muren vart byrja på i 685 fvt.[2][3] Staten Qi bygde mur for å skydde mot åtak frå dei sørlege statane Ju og Lu og seinare frå kongedømet Chu.
Staten Yan bygde murar under regjeringstida til kong Zhao av Yan (311–279 fvt.)[4]
Staten Zhao bygde murar i tida 325–299 fvt., regjeringstida til kong Wuling av Zhao.
Tida frå og med Qin-dynastiet (221–206 fvt.)Endra
Murar i periferien til dei nordlege statane Yan, Zhao, og Qin vart knytt saman av Kina sin første keisar Qín Shǐ Huángdì, då han samla dei kinesiske statane i 221 fvt.[5]
Keisaren fekk i sin regjeringstid (221–206 fvt.) knytta saman eldre festningsverk.[6]
I 212 fvt. gjekk muren frå Gansu til kysten av Sør-Mandsjuria.
Muren vart bygd under Ming-dynastiet frå slutten av 1300-talet til byrjinga av 1600-talet. Muren skulle verna Kina mot plyndringar fra mongolske og tyrkiske stammer.
FotnotarEndra
¹ 10 000 li = 5 760 km. 10 000 er eit bilete for uendeleg på kinesisk, slik at namnet på muren tyder «den uendeleg lange borga».
ReferansarEndra
- ↑ «Great Wall of China even longer than previously thought: Survey measures the wall at 21,196 km long». CBC News. June 6, 2012.
- ↑ Christopher Knowles (2001). Fodor's Exploring China. Fodor's, original from the University of Virginia. s. 56. ISBN 0-676-90161-1.
- ↑ Atlas of World Heritage: China. Long River Press. 2008. s. 74. ISBN 1-59265-060-0.
- ↑ di Cosmo 2002, pp. 142–43.
- ↑ di Cosmo 2002, s. 139.
- ↑ «Great Wall of China even longer than previously thought: Survey measures the wall at 21,196 km long». CBC News. June 6, 2012.
BibliografiEndra
- di Cosmo, Nicola (1999). "13. The Northern Frontier in pre-Imperial China". In Loewe, Michael; Shaughnessy, Edward (redaktørar). The Cambridge History of Ancient China. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-47030-8.
BakgrunnsstoffEndra
Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Den kinesiske muren
- Julia Lovell: The Great Wall - China Against the World, 1000 BC-2000 AD. ISBN 1-84354-212-9
- Jacquetta Megarry: Explore the Great Wall. ISBN 1-898481-17-2
- Arthur Waldron: The Great Wall of China - From History to Myth. ISBN 0-521-36518-X