Johan Fritzner
Johan Fritzner (9. april 1812–10. desember 1893) var ein norsk prest og leksikograf.
| Johan Fritzner | |||
 | |||
| Fødd | 9. april 1812 Askøy kommune | ||
|---|---|---|---|
| Død | 10. desember 1893 | ||
| Nasjonalitet | Noreg | ||
| Yrke | prest, filolog, leksikograf | ||
| Alma mater | Bergen Katedralskole | ||
Johan Fritzner vart fødd på garden Myra på Askøy som son av tollbetjent Werner Fritzner og Cecilie Cathrine Christie. 16 år gammal vart han student ved Christiania Universitet der han studerte teologi. På reisene mellom Bergen og Kristiania samla han folkeskikkar, segner og eventyr, og gjorde mange observasjonar av det levande folkespråket. Han fann tidleg ut at dei norske dialektane var ei levande utvikling av det same språket som han kjende frå den gamle norrøne litteraturen.
Etter å ha tatt teologisk eksamen i juni 1832 heldt Fritzner fram å studere enno i to og et halvt år før han i 1835 vart tilsett som adjunkt og religionslærar ved Bergens Kathedralskole. Samstundes studerte han det gamle norske språket.
Etter tre år i Bergen vart han i oktober 1838 utnemnd til sokneprest i Vadsø. No var hovudmålet hans å studere samisk og finsk blant finnmarkingane. Han heldt snart sine første preiker for samar og kvenar på samisk og finsk. Fritzners første trykte arbeid var ein kritikk av Stockfleths Grammatikk i det lappiske Sprog, skriven i Vadsø 1845.
Fritzner vart 1841 prost i Øst-Finmarkens prosti, i 1845 sokneprest i Lier, i 1848 i Vanse og 1862 i Tjølling.
Etter at Fritzner 65 år gammal tok avskil som prest, tok han fatt på arbeidet med å utvide ei gammalnorsk ordbok som han hadde gjeve ut tidlegare. Samstundes arbeidde han med å publisere dei store kulturhistoriske samlingane sine. Av regjeringa vart han frå 1877 innvilga ein pensjon på 3600 kroner.
Bibliografi endre
- Ordbog over det gamle norske Sprog
Kjelder endre
- Denne artikkelen bygger på «Johan Fritzner» frå Wikipedia på bokmål, den 30. juli 2007.
- Wikipedia på bokmål oppgav desse kjeldene:
Gustav Storm: «Nekrolog over Johan Fritzner», i Arkiv för nordisk filologi, sjätte bandet, 1894
Bakgrunnsstoff endre
- Onlineversjonar av Ordbog over det gamle norske Sprog: Versjon 1, Versjon 2
- Johan Fritzner i Norsk allkunnebok
- Johan Fritzner i Lys over norrøn kultur
- Digitaliserte bøker av Johan Fritzner hjå Nasjonalbiblioteket