Tarm

Tarm (norrønt þarmr) er lange, smale, gjerne buktande innvolar som dannar tarmkanalen i meltingssystemet. Tarmane fullfører meltingsprosessen ved å ta opp næringsstoff og skilja ut avføring. Tarmar blir også brukte til ulike føremål, som tillaging av mat og utstyr.

Frå innsida av tolvfingertarmen til ein frisk vaksen mann.

Tarmkanalen har tre hovuddelar, tynntarmen, tjukktarmen (kolon) og endetarmen (rektum). Tynntarmen er delt i tre, tolvfingertarmen (duodenum), jejunum og ileum. Pattedyr, fuglar og nokre reptil har òg minst ein blindtarm. Tarmbakteriar er svært viktige i denne prosessen. Tarmveggane driv føda framover ved å trekka seg saman. Det tek mellom ein og fem dagar for maten å passera gjennom tarmsystemet til menneske.

Bruk av tarmar

Mat

Tom tarm til pølsemaking i Ungarn.

Frityrsteikte grisetarmar i Kina.

Ein kan eta dyretarmar, og brukte dei tidlegare til ilåt når ein laga pølser. I industriell pølsemaking bruker ein ikkje dette naturlege pølseskinnet, men det kan bli gjort om ein bruker tradisjonelle metodar.

Teknologi

I golvklokker er tarmar blitt brukte som strengar til å henga lodda i.

Musikk

Vibrerande tarmar har tradisjonelt vore brukte i musikkinstrument, særleg som strengar i strengeinstrument, men også i trommer. Botnen av nokre typar litletromme kan slå mot eit nett av tarmar for å få fram ein særeigen klang, medan nokre utstrekte tarmstrengar under trommeskinnet på den nordafrikanske bendiren skapar ein summande lyd.

Medan ein i dag som regel bruker strengar av nylon, stål eller silke, bruker nokre av dei som speler tidlegmusikk fortsatt tarmstrengar for å få lyden meir autentisk. Det er særleg tarmar frå lam som har vore brukte til dette.

Idrett

Sauetarmar har òg vore brukte til å laga nettet i tennisracketar med.

Kjelder

• Engelsk Wikipedia
• Svensk Wikipedia