Xianzong av Tang

Xianzong av Tang eller Tang Xianzong (778–14. februar 820) var keisar i Tang-dynastiet i Kina, frå 806 til 820.

Xianzong av Tang
Keisar av Kina
Regjeringstid	806-820
Tradisjonell kinesisk	唐憲宗
Forenkla kinesisk	唐宪宗
Fødd	778
Død	820
Dødsstad	Xi'an
Gravstad	Fengxian
Føregangar	Shunzong
Etterfølgjar	Muzong
Gift med	keisarmor Guo, Dowager Zheng, Meiren, of the Ji clan, Guo Shi
Dynasti	Li
Far	Shunzong av Tang
Mor	Dowager Wang
Born	Muzong av Tang, Keiser Xuānzong av Tang, Li Wu, Princess Yong'an, Li Ke, Li Ning, Li ?, Li Kui, Li Xin, Li Xun, Li Xie, Li Yue, Li Cong, Li Ti, Li Yun, Li Zhui, Li Yin, Li Jing, Li Dan, Li Tan, Li Yi, Li Shi, Princess Yining, Princess Taihe, Li Shi, Princess Xuancheng, Princess Pukang, Li Shi, Princess Yongjia, Princess Yongshun, Princess Qiyang Zhuangshu, Princess Nankang, Princess Zhenning, Li Shi, Princess Hengyang, Princess Gui, Li Mou, Li Shi, Li Mou

Han er rekna som den mest betydelege av keisarane i den seinare delen av Tang-perioden.

Liv og virke

Bakgrunn

Tang Xianzong var fødd i Det austlege palasset i Chang'an som son av prins Li Song, og hadde fødenamnet prins Li Chun. Bestefar hans, keisar Tang Dezong, hadde i si regjeringstid forgjeves freista å få kontroll over dei de facto sjølvstendige militærguvernørane i dei nordaustlege delane av Kina. Dei hadde fått denne høge graden av sjølvstende som følgje av An Lushan-opprøret. Men den notoriske pengemangelen til det seine Tangdynastiet hindra vidare framgang, slik at ein måtte godta stoda i desse områda.

Mot slutten av regjeringstida vann yndlingane til keisar Dezong, særleg mange evnukkar, ein sterk innverknad over statsstellet. Mot dette oppstod det ein opposisjon som flokka seg kring far til Li Chuns, Li Song. Denne reformkonfutsianske rørsla kravde ei omfattande forfatningsreform for å få slutt på den endelause kompetansekrangelen mellom yndlingane til keisaren og det regulære hoffbyråkratiet.

Keisar

Etter Dezong kunne Li Song regjera som keisar Tang Shunzong i åtte månader, fram til han sjølv døydde av sjukdom. Kronprins Li Chun blei no ny keisar, med namnet Xianzong. Noko av det første han gjorde, var å forvisa leiarane av reformpartiet. Blant dei var framståande lærde embedsmenn som Liu Zongyuan og Li Yuxi.

Den utanrikspolitiske stoda ved byrjinga av Xiangzong si regjeringstid var gunstig. Tibetanarane, som det hadde vore strid mot i 750-åra, var no nærast omringa i og med kinesarane sine alliansar med uigurane og kongeriket Nanchao, slik at dei ikkje lenger var i stand til å føra nokre større felttog mot Keisar-Kina. Xianzong utnytta situasjonen til å konsentrera seg om problemet med militærguvernørane i provinsane. I 806 nekta han å anerkjenna den nye guvernøren av Vest-Sichuan, Liu Pi, og overvann han mot slutten av året med ein hær som for det meste stod under kommandoen til evnukkar. Nokre månader seinare byrja krigen mot guvernøren av Zhexi, Li Qi, som hadde vegra seg mot å koma til hovudstaden. Også her oppnådde keisaren ein rask siger. Li Qi blei offer for ein intrige blant sine eigne tilhengarar.

I åra frå 810 til 814 gjennomførte Xianzong ei rekkje fiskalreformer for å styrkja finanskrafta til hoffet. I 812 underkasta den nye guvernøren av Weibo seg keisaren frivillig. Dei påfølgjande åra såg kamper i Hebei og Huaixi. Desse stridane drog ut, og var ei stor påkjenning for statskassa. Først i 818 var alle festningar langs det øvre løpet av Huaielva erobra. I 819 blei Shandong erobra, og samstundes kom ein til ein minneleg avtale med krigsherren av Hebei.

Den reformkonfutsianske høglærde Han Yu beundra keisar Xianzong for einingsarbeidet hans, og gav han tilnamnet den oppstigande sola i Austen.

Allereie under Xianzong sin etterfølgjar Muzong byrja det å knaka i sammenføyningane til riket. Denne tendensen skulle berre styrka seg i tiåra framover.

Referansar

• Denne artikkelen bygger på «Keiser Xianzong av Tang» frå Wikipedia på bokmål, den 24. august 2020.