Leukemi
Denne artikkelen kan ha godt av ein språkvask |
Leukemi eller levkemi, også kalla blodkreft, er kreft i beinmerg, lymfeknutar eller andre stader som produserer kvite blodlekamar (leukocyttar). Leukemi er i dag heller eit samnamn enn ein spesifikk sjukdom. Akutte leukemiar kan gje dramatiske symptom, og kan vera døyelege raskt utan behandling. Kroniske leukemiar kan ha mindre eller ingen symptom, og treng ikkje alltid behandling.[1]
| Leukemi | |||
 Ein Wright-farga histologisk beinmargsprøve som viser leukemi. | |||
| Klassifikasjonar og ressursar | |||
|---|---|---|---|
| ICD-9-kode: | 208.9 | ||
| ICD-10-kode: | C91-C95 | ||
| DiseasesDB | 7431 | ||
| MeSH | D007938 | ||
| MeSH | D007938 | ||
Typar
endreLeukemi vert delt inn i akutt og kronisk form. Det finst fire hovudtypar av leukemi.
- Akutt lymfatisk leukemi (ALL)
- Akutt myelogen leukemi (AML)
- Kronisk lymfatisk leukemi (KLL)
- Kronisk myelogen leukemi (KML)
Hjå vaksne er AML og KML vanleg, medan ALL er mest vanleg hjå born.
Ved akutte leukemiar skjer ein rask tilvekst av umogne blodlekamar. Den unormale tilveksten gjer at beinmergen ikkje kan produsera normale blodlekamar. Akutte former for leukemi er mest vanleg hjå born og yngre vaksne.
Kroniske leukemiar har ei sakte oppbygging av store mengder av mogne, men unormale blodlekamar. Akutt leukemi må takast til behandling straks, men det hastar ikkje fullt så mykje med kroniske leukemiar.
Symptom
endreSkadar på dei bloddannande organa resulterer i mangel på blodplater, som er viktige i blodlevringsprosessen. Dette gjer at personar med leukemi kan få blåmerke eller blødningar. I tillegg gjer sjukdommen pasienten andpusten og trøytt. (Raude blodlekamer) trengst for å transportera oksygen rundt i kroppen. Bein- eller leddsmerter kan oppstå. Hovudverk og oppkastanfall kan tyda på at kreften har spreidd seg til sentralnervesystemet.
Ved kronisk myelogen leukemi er milten ofte forstørra. Forstørra lymfekjertlar er det vanlegaste kliniske teiknet på kronisk lymfatisk leukemi.
Behandling
endreOfte vert leukemi behandla med cellegift og stråling. Båe metodane vert òg nytta i kombinasjon med kvarandre. Nokre gonger er beinmergstransplantasjon naudsynt.[2]
Kjelder
endre- ↑ Quist-Paulsen, Petter (22. august 2023). «leukemi». Store medisinske leksikon (på norsk).
- ↑ Björk, Olle. «Varför måste man transplantera benmärg hos vissa barn med leukemi?». Barncancerfonden. Arkivert frå originalen 22. august 2010. Henta 14. februar 2010.
- Denne artikkelen bygger på «Leukemi» frå Wikipedia på svensk, den 3. juni 2006.