Wikipedia

Dagliljeslekta

planteslekt
(Omdirigert frå Dagliljer)

Dagliljeslekta (Hemerocallis) er ei planteslekt i dagliljefamilien med om lag 15 artar frå Aust-Asia.

Dagliljeslekta
Systematikk
Rike: Planteriket Plantae
Overrekkje: Landplantar Embryophytes
Rekkje: Karplantar Tracheophytes
Underrekkje: Frøplantar Spermatophytes
Orden: Aspargesordenen Asparagales
Familie: Aloefamilien Asphodelaceae
Underfamilie: Hemerocallidoideae
Slekt: Dagliljeslekta Hemerocallis
L., 1753

I Noreg har ein observert brun daglilje (H. fulva) og gul daglilje (H. lilioasphodelus) i forvilla tilstand.[1]

Hemerocallis fulva, illustrasjon frå 1885

Bruk

endre

Blomane frå Hemerocallis citrina kan etast som matblomar, og blir brukt i kinesisk matlaging.[2] Dei blir selde ferske eller tørka i asiatiske marknader og butikkar som gum jum (kinesisk 金针, pinyin: jīn zhēn) eller gul blom-grønsak (黃花菜, huáng huā cài). Dei blir brukt i rettar som sterk og sur suppe, dagliljesuppe (金針花湯), Buddhas glede eller lo hon jai og moo shu-svin eller mù xū ròu.

Dagliljer er giftige for kattar, som kan døy av å eta dei. Kattar som har ete dagliljer kan som regel reddast av behandling om ho tek til før dei har utvikla nyresvikt.[3]

Artar

endre
 
Brun daglilje (Hemerocallis fulva)

World Checklist of Selected Plant Families godkjenner 19 artar (2014)[4]

  1. H. citrina Baroni (syn. H. altissima Stout, H. coreana Nakai) – Kina, Japan, Korea, Russisk fjerne Austen
  2. H. coreana Nakai – Japan, Korea, Shandong i Kina
  3. H. darrowiana S.Y.Hu – Sakhalin i Russland
  4. H. dumortieri E.Morren – Kina, Japan, Korea
  5. H. esculenta Koidz. (syn. H. pedicellata Nakai) – Kina, Japan, Russisk fjerne Austen
  6. H. forrestii Diels – Sichuan + Yunnan i Kina
  7. H. fulva (L.) L. (H. sempervirens Araki, H. sendaica Ohwi og H. aurantiaca Baker er no rekna som variantar av denne arten) – brun daglilje – Kina, Japan, Korea; forvilla i Europa, Nord-Amerika, New Zealand, Sør-Asia, rekna som invasiv nokre stader, i Noreg framandart, låg risiko (LO) i Framandartslista 2023[5]
  8. H. hakuunensis Nakai (syn. H. micrantha Nakai) – Korea
  9. H. hongdoensis M.G.Chung & S.S.Kang – Hongdo-øyane i Sør-Korea
  10. H. lilioasphodelus L. (syn. H. flava (L.) L.) – gul daglilje – Kina, Mongolia, Russisk fjerne Austen, Siberia, Kasakhstan; forvilla i Europa og Nord-Amerika, i Noreg framandart, potensielt høg risiko (PH)[5]
  11. H. littorea Makino – Korea, Japan
  12. H. middendorffii Trautv. & C.A.Mey. (inkludererer H. exaltata Stout som H.m. var. exaltata) – Kina, Japan, Korea, Russisk fjerne Austen
  13. H. minor Mill. (syn. H. sulphurea Nakai) – China, Mongolia, Korea, Russisk fjerne Austen, Sibir
  14. H. multiflora Stout – Henan i Kina
  15. H. nana W.W.Sm. & Forrest – Yunnan i Kina
  16. H. plicata Stapf – Sichuan og Yunnan i Kina
  17. H. taeanensis S.S.Kang & M.G.Chung – Korea
  18. H. thunbergii Barr (syn. H. serotina Focke, H. vespertina Hara) – Japan
  19. H. yezoensis H.Hara – Japan, Kurilane

To hybridar are er godkjende:[4]

  • H. ×exilis Satake = H. fulva var. angustifolia × H. thunbergii
  • H. ×fallaxlittoralis Konta & S.Matsumoto = H. littorea × H. thunbergii

Fleire hybridnamn finst i hagelitteratur, men er ikkje godkjende av World Checklist of Selected Plant Families. Desse omfattar:[4]

  • H. ×hybrida
  • H. ×ochroleuca
  • H. ×stoutiana
  • H. ×traubara, H. ×traubiana
  • H. ×washingtonia
  • H. ×yeldara, H. ×yeldiana

Galleri

endre
  •  
    Hemerocallis altissima
  •  
    Hemerocallis aurantiana
  •  
    Hemerocallis citrina
  •  
    Hemerocallis dumortieri
  •  
    Hemerocallis dumortieri var. esculenta
  •  
    Hemerocallis fulva
  •  
    Hemerocallis hakuunensis
  •  
    Hemerocalis lilioasphodelus
  •  
    Hemerocallis littorea
  •  
    Hemerocallis middendorfii
  •  
    Hemerocallis minor
  •  
    Hemerocallis thunbergii
  •  
    Hemerocallis vespertina

Kjelder

endre
  1. ↑ «Slekt Hemerocallis L.», www.artsdatabanken.no (på norsk bokmål), henta 4. november 2018 
  2. ↑ Hemerocallis citrina, arkivert frå originalen 11. juli 2015, henta 4. november 2018 
  3. ↑ Fitzgerald, K.T. (2010). «Lily toxicity in the cat». Topics in Companion Animal Medicine 25 (4): 213–217. PMID 21147474. doi:10.1053/j.tcam.2010.09.006. 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 World Checklist of Selected Plant Families, The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew, henta 19. juli 2014 
  5. ↑ 5,0 5,1 «Fremmedartslista 2023». Framandartslista 2023. Artsdatabanken. 11. august 2023. Henta 11. februar 2024. 

Bakgrunnsstoff

endre
  Commons har multimedium som gjeld: Dagliljeslekta
 
Wikispecies
Wikispecies har taksonomisk informasjon om Hemerocallis
Henta frå «https://nn.wikipedia.org/w/index.php?title=Dagliljeslekta&oldid=3534688»