David Ben-Gurion

David Ben-Gurion (16. oktober 1886–1. desember 1973) var ein israelsk politikar, nasjonalhelt og den første statsministeren i landet (1948-1953, 1955-1963) for Det israelske arbeidarpartiet.

David Ben-Gurion
Fødd	16. oktober 1886 Płońsk
Død	1. desember 1973 (87 år) Ramat Gan, Jaffa
Yrke	politikar, fagforeiningsleiar, sionist
David Ben-Gurion på Commons

David Ben-Gurion i 1949.

Ben-Gurion utropte den sjølvstendige staten Israel i Tel Aviv den 14. mai 1948.

Biografi

Ben-Gurion vart fødd som David Grün i Płońsk i den russiske delen av Polen, og vart alt i unge år aktiv sosialist. I 1905 skipa han ein jødisk forsvarsorganisasjon, som reaksjon på pogromar, og han vart derfor fengsla. Året etter emigrerte han til Palestina, som var under osmansk herredøme, og der arbeidde han i jordbruket. Årsaka til innvandringa hans var at han i Polen stifta bekjentskap med den sionistiske rørsla.

I 1915 vart Ben-Gurion utvist frå Palestina, og han slo seg då ned i USA der han arbeidde etter si sosialistiske og sionistiske overtyding. Til hans engasjement då han budde i USA høyrer det at han skipa ein jødisk legion, som stridde på Storbritannia si side mot Tyrkia i 1918. Først i 1921 vende Ben-Gurion tilbake til Palestina, der han skipa Mapai, det sionistiske sosialdemokratiske partiet, som han vart leiar for i 1930. I 1935 vart han generalsekretær for Histadrut, i dag Israels LO. Dessutan deltok han i skipinga av det som skulle bli den israelske hæren, militsen Haganah.

Då FN hadde teke avgjerd om delinga av Palestina i 1947, vart Ben-Gurion leiar for Israels nasjonalråd, og året etter vart han leiar for Haganah.

Den 14. mai 1948 vart Ben-Gurion provisorisk statsminister for Israel. Attåt det var han landet sin forsvarsminister. Han leidde derfor krigen i 1948. Han oppmuntra òg aktivt jødisk innvandring til den nye staten.

I 1953-1955 verka det som at Ben-Gurion hadde forlate politikken for eit roleg liv på kibbutzen Sdeh Boker, men i februar sistnemnde året tiltredde han som forsvarsminister, og i november som statsminister. Han vart dermed den som leidde invasjonen av Egypt under Suezkrigen. I 1963 tok han avskjed frå regjeringa, og frå Knesset i 1970.

Med tida tok Ben-Gurion avstand frå den politiske utviklinga i Israel, prøvde å skipe eit sosialistisk opposisjonsparti som alternativ til Mapai, men drog seg til slutt tilbake til kibbutzen, der han døydde i 1973. Han blir sedd på som Israels grunnleggjar og landsfader, og som den som klarte å omsetje dei sionistiske utopiane til realitetar.

I ettertid er Ben-Gurion minna mange stader i Israel. Talrike vegar, Den internasjonale flyplassen Ben Gurion i Tel Aviv og Ben-Gurion-universitetet i Negev er oppkalla etter han.

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «David Ben-Gurion» frå Wikipedia på svensk, den 15. mai 2009.
• Delar av denne artikkelen bygger på «David Ben-Gurion» frå Wikipedia på engelsk, den 18. mai 2009.
• «David Ben-Gurion, staten Israels grundare», Anno 73, Malmö och Stockholm, 1974, s. 143 f