Frédéric Mistral
Frédéric Mistral (fødd 8. september 1830 i Maillane ved Arles, død 25. mars 1914 same stad) var ein fransk poet og lingvist. Mistral fekk saman med José Echegaray y Eizaguirre Nobelprisen i litteratur for 1904. Svenska akademien grunngav tildelinga til Mistral med orda «med avseende fäst å det ursprungsfriska, snillrika och sant konstnärliga i hans diktning, som troget avspeglar hans hembygds natur och folkliv, samt å hans betydelsefulla verksamhet som provençalsk filolog.»[1][2]
| Frédéric Mistral | |
 | |
| Pseudonym | Mèste Franc, Gui de Mount-Pavoun, Cousinié Macàri, Michèu Gai, Lou Cascarelet, Grand la Borgno, Lou Felibre de Bello Visto, Un Maianen, Lou Felibre dóu Mas, Antoine Chansroux, Lou Canounge de N-D. de Casten, Lou Felibre de Bèuvezet, Lou Felibre Calu, Jan Chaplo Verne, Un Jouine Felibre, Lou Medecin di Torro, Tounin Clapo, Lou Tout-Obro, Ambròsi Boufarel |
| Nasjonalitet | Fransk |
| Statsborgarskap | Frankrike |
| Fødd | 8. september 1830 Maillane ved Arles |
| Død | |
| Yrke | Poet og lingvist |
| Språk | oksitansk |
| Sjanger | dikt |
| Medlem av | Félibrige, Société littéraire et scientifique de Castres, Dîner celtique, Académie de Marseille |
| Far | François Mistral |
| Mor | Adélaïde Mistral |
| Ektefelle | Marie Mistral |
| Born | Marius Ferréol |
| |
| Frédéric Mistral på Commons | |
Liv og virke
endreMistral var son av ein velhavande godseigar; begge foreldra var av gamle provencalske familiar. Diktaren Joseph Roumanille gjorde Mistral kjent med provencalsk litteratur og saman med han og andre grunnla Mistral Félibrige-rørsla i 1854. Frå 1859 var Mistral leiar og kreativ representant for denne rørsla som arbeidde for å vekke provencalsk språk til liv igjen. Same året kom verseeposet Mirèio som blir rekna som hans viktigaste verk. Charles Gounod tonesette dette verket i 1863.
I 1876 gifta Mistral seg med Marie Rivière (1857–1943). Med unntak av eit opphald i Paris budde han i Maillane til sin død.
Mistral arbeidde for eit litterært og kulturelt sjølvstende for Provence i det – også kulturpolitisk – sentralstyrte Frankrike; frå starten av òg for politisk autonomi. Den framherskande franske klisjeen var at Provence var eit tilbakeståande område og denne oppfatninga freista Mistral å kjempe mot ved å finne tilknytingspunkt mellom den provencalske middelhavskulturen og overleveringar frå antikken. Eposa, dikta og forteljingane sine omsette han stort sett sjølv til fransk, noko som auka forståinga for saka hans på den parisiske litteraturscena, men som òg syner at Mistral levde i eit spenningsfelt mellom arbeidet for regional frigjering og avhengigheita av det sentraliserte kulturlivet.
Etter 20 års arbeid gav Mistral i åra 1879 til 1886 ut Lou tresor dóu Félibrige, ei ordbok over det provencalske språket. Verket dekker ei rekke provencalske dialektar.
I Lou Pouèmo dóu Rose («Rhônedikt») frå 1897 gir han uttrykk for svært pessimistiske kjensler, noko som kan skuldast den allmenne apokalyptiske stemninga på slutten av 1800-talet, men òg at han ikkje hadde klart å få gjennomslag for Félibrige-rørsla sine mål. Stilistisk høyer Lou Pouèmo dóu Rose til symbolismen og dekadansediktinga.
Verk
endre
- Mirèio (verse-epos, 1859)
- Calendau (epos, 1867)
- Lis isclo d’or (dikt og forteljingar, 1875)
- La Raço Latino (dikt, 1879)
- Lou tresor dóu Félibrige (ordbok over det nyprovensalske språket, 1879-1886)
- Nerto (epos, 1884)
- La rèino Jano (drama, 1890)
- Lou Pouèmo dóu Rose (dikt, 1897)
- Moun espelido, remòri e raconte («Minner og forteljingar», 1906)
- Discours e dicho (prosa, 1906)
- La genèsi, traducho en prouvençau (1910)
- Lis Oulivado (dikt, 1912)
- Prose d’almanach, (postumt, 1926, 1927-1930)
Ettermæle
endreDen chilenske forfattaren Lucila Godoy Alcayaga tok pseudonymet «Gabriela Mistral», blant anna av respekt for Frédéric Mistral. Ho fekk Nobelprisen i litteratur for 1945.
Litteratur
endre- Richard Aldington: Introduction to Mistral. University Press, Carbondale, Ill. 1960.
- Mario Chini: Federico Mistral (Profili; 39). Bietti, Mailand 1939.
- Ralf Nestmeyer: Französische Dichter und ihre Häuser. Insel Verlag, Frankfurt/M. 2005, ISBN 3-458-34793-3.
Referansar
endre- ↑ «in recognition of the fresh originality and true inspiration of his poetic production, which faithfully reflects the natural scenery and native spirit of his people, and, in addition, his significant work as a Provençal philologist»
- ↑ Nobelpristildelinga 1904 på nobelprize.org
Bakgrunnsstoff
endre
- Verk av og om Frédéric Mistral i katalogen til det tyske nasjonalbiblioteket
- Nobelpristildelinga 1904 på nobelprize.org
- Verk av Frédéric Mistral på Project Gutenberg.
- Verk av Frédéric Mistral på Open Library