Georg Mohr
Jørgen Mohr (latiniseret som Georg(ius) Mohr) (fødd 1. april 1640 i København, død 26. januar 1697 i Kieslingswalde i Tyskland) er ein dansk matematikar. Han har fått æra av å vere den første som viste at dei geometriske konstruksjonane til Euklid kan utførast med passar åleine, utan bruk av linjal. Etternamnet opptrer òg på forma Morenthal, etter faren David Morenthal.
| Georg Mohr | |||
 | |||
| Fødd | Jørgen Mohrendal 1. april 1640 København | ||
|---|---|---|---|
| Død | 26. januar 1697 Sławnikowice | ||
| Nasjonalitet | Kongeriket Danmark | ||
| Område | matematikk | ||
| Yrke | matematikar | ||
| Barn | Peter Georg Mohrenthal | ||
Georg lærde matematikk av foreldra, men det er ikkje kjent om han studerte ved universitetet i København. I 1662 reiste han til Nederland for å studere ved universitetet i Leiden under Huygens og Spinoza. Han gjorde òg studiereiser til Frankrike og England. Mohr var lite kjent som matematikar i samtida, sjølv om han korresponderte med ei rekkje matematikarar. Leibniz mottok eit arbeid frå Mohr om rotutdraging.
I 1672 deltok han i krigen mellom Nederland og Frankrike og sat ein periode som krigsfange på fransk side. Han var heime igjen i Danmark omkring 1681 og vart der tilbode ei stilling av kong Christian V innanfor skipsbygging. Han avslo likevel denne og reiste tilbake til Nederland i 1687. Same år gifta han seg , og han fekk ein son fødd omkring 1692.
Saman med familien reiste Mohr i 1695 til Kieslingswalde i Tyskland for å arbeide for matematikaren Tschirnhaus, som han hadde møtt ved fleire høve tidlegare, både i Nederland, Frankrike og England.
Hovudverket til Mohr er Euclides Danicus som vart utgjeve i Amsterdam i 1672. I denne viser Mohr at alle geometriske konstruksjonar i dei seks første binda av Element av Euklid kan utførast med passar åleine, utan bruk av linjal. Boka vart total neglisjert i over 250 år, og æra for å vise at linjalen er eit overflødig hjelpemiddel gjekk i mellomtida til italienaren Lorenzo Mascheroni, som på uavhengig grunnlag beviste setninga i 1797. Etter gjenoppdaginga av Euclides Danicus nyttar ein gjerne nemninga Mohr-Mascheronis-setninga.
Det var den danske studenten Viktor Beck som i 1927 gjenoppdaga ein hollandsk versjon av Euclides Danicus i eit antikvariat i København. Han var ikkje sjølv i stand til å lese boka, men førte ho til professor Johannes Hjelmslev, som forstod at innhaldet var viktig. I ettertid har ein kunna fastslå at eksemplar av boka òg finst i Det Kongelege Biblioteket i København, utan at innhaldet har vore kjent.
Ei anna bok av Mohr som er kjent i dag er Compendium Euclides Curiosi, som omhandlar geometriske konstruksjonar der passaren er føresett å ha ei fast opning. Ei nederlandsk utgåve er trykt i 1673, ei engelsk utgåve i 1677.
Georg Mohr har gjeve namn til Georg Mohr-konkurransen, ein årleg matematikk-konkurranse for gymnaselevar i Danmark.
Kjelder
endre- Denne artikkelen bygger på «Georg Mohr» frå Wikipedia på bokmål, den 14. november 2011.
- Wikipedia på bokmål oppgav desse kjeldene:
- Carl B. Boyer: "A history of mathematics", Princeton University Press, Princeton 1985, ISBN 0-691-02391-3