Grenlandsmålet som skriftspråk

Grenlandsmålet som skriftspråk viser til skriftleg former av det austnorske målføret grenlandsmål. Det har likevel blitt skrive litt på dette målet, mest poesi og humoristiske tekstar. Mellom dei best kjende er Hans Reynolds og Truls E. Norby frå Porsgrunn og Jan Anker Frøydarlund frå Skien; jamfør avsnittet Forfattarar som har skrive på grenlandsmålet nedanfor. Roksund (1997: 47–51) drøfter innslag frå skiensmålet i det danske skriftspråket til Henrik Ibsen, den største grenlandsforfattaren.

Grenlandsbrua

Henrik Ibsen (1828–1906), den best kjende grenlandsforfattaren, skreiv ikkje på grenlandsmålet, men på dansk.

Det er stor variasjon i skrivemåten hos dei som skriv på grenlandsmålet – det finst inga sams rettskriving som grenlandsforfattarane brukar; jamfør avsnittet Grenlandsk ortografi nedanfor.

Forfattarar som har skrive på grenlandsmålet

Hans Reynolds

Porsgrunnsmannen Hans Reynolds fekk prenta 21 dikt på porsgrunnsmål i avisa Porsgrunns Dagblad gjennom åra 1929 – 1933. Dei står alle i Reynolds (1952). Fleire av dikta har blitt tonesette i blues-stil av Guttorm Guttormsen og utgjevne på CD i 2006, av Daniel Eriksen (gitar/song) og Jon «Rev. John» Ultvedt (piano/song), mellom anna «Tora Hansen»:

«Tora Hansen»

av Hans Reynolds.

(Porsgrunns Dagblad, 7. juni 1930.)

Tora Hansen, hu ær fin, jøss faarr æuer aa faarr munn,

de finns vell ikke makann i hele Paaskerunn,

aa guttanne di glor paa a, hu vet naakk hu ær kjekk,

ja stakkærs Kresten Tangen, hann ær naa ræint ut «vekk».

Hann fekk naakk kamm te haare sitt, hann blæi naakk ikke fæit,

vomm hann fekk Tora Hansen, e slikk e flyærs-jæit;

men jammenn ær'n gla i a, de ær naa græit aa se,

ja, blir'n jift me Tora, saa faar'n aldri fre!

Jan Anker Frøydarlund

I 1935 og 1936 hadde skiensmannen Jan Anker Frøydarlund kvar laurdag "noen betraktninger på tilnærma skiensdialekt" (Roksund 1997: 85) under psevdonymet Mattis O. Steinpokkær i skiensavisa Varden. Her er ei lita prøve, som stod på prent 9. september 1936 (sitert etter Roksund 1997: 87):

Nåratte våren kommer, så føler jæ lissom noe kriblanes inni midt brøst – som må fram – å de er da jæ krabbær op på fillemærra Sara for å gi uttrøkk for mine dypaste følelser. Sånne diktærgampær som Pekasus æ'ke noe for mæi. Op på hesterykken kom jæ mæ en da, en nydli da mens sola skinte å himlen va blå å fin. Mærra vrinska å va sta, men så plutsli fløi a i full fart ut a stalldøra så jæ slo hue i dørstolpen; å mens sol å måne å elve stjerne glitra for auene, steig diktærånnen fram inn mæ:

«De synger inni knollen min

for hei! – nå ere vår

jæ tar min gamle flushatt på

som jæ fant fram igår.

De duftær vår fra fjell å li

å solas gylne stråler

de varmær mæ å gjør mæ bli

jæ DREKKER SOL å skålær!»

Truls E. Norby

Porsgrunnsmannen Truls E. Norby (1940–) har skrive avisartiklar på porsgrunnsmål under psevdonymet Parsifal. Mange artiklar er utgjevne i bøkene Parsifal (1996) og Nordby (2001).

Grenlandsk ortografi

For meir om dette emnet, sjå Grenlandsk ortografi.

Som tidlegare nemnt, finst det ingen faste reglar for korleis ein skal skrive grenlandsk. Det finst med andre ord ingen fast grenlandsk ortografi. Dei fleste som har skrive grenlandsk, har teke utgangspunkt i vanleg norsk rettskriving og gjort ymse tilpassingar. Detaljane er drøfte i artikkelen Grenlandsk ortografi.

Bibliografi

• Norby, Truls E. 2001. Kan'ke kjekkære ha're, fær. Medvirkende: Parsifal. Porsgrunn : Forlaget Grenland.
• Parsifal 1996. Det er så snårt, atte. Betraktninger og petiter. Medvirkende: Truls E. Norby. Porsgrunn : Forlaget Grenland.
• Reynolds, Hans 1952. Porsgrunns-maal. Ordsamling og Porsgrunnsviser. (Skrifter fraa Norsk Maalførearkiv ved Sigurd Kolsrud.) Oslo i kommisjon hos Jacob Dybwad. (Utgjeven på nytt av Porsgrund historielag i 1980.)
• Roksund, Leif G. 1997. Skiensdialekten i omriss. Porsgrunn: Forlaget Grenland AS.Roksund 1997