Idafjellet

Idafjellet, «gudinnefjellet», er i gresk mytologi to heilage fjell med same namn: Idafjellet på Kreta som i dag helst blir kalla for Psilorítis, og Idafjellet i oldtidsregionen Troas i nordvestlege Anatolia (i dagens Tyrkia). Sistnemnde var også kjent som «Frygiske Ida» i antikken ved at det låg i Frygia og for å skilja det frå fjellet på Kreta. Dette fjellet er omtalt i Iliaden til Homer og Æneiden av Vergil. Begge fjell er knytte til modergudinna i dei djupaste laga av urgreske mytar. Idafjellet i Anatolia var heilagt for Kybele, som stundom blei kalla for Mater Idea («Idaiske mor»),^[1] medan Rhea (som ofte vart identifisert med Kybele) gav Zevs som spedbarn til oppfostring hjå Amaltheia ved Idafjellet på Kreta. Deretter var denne staden heilag også for Zevs, som var guden over alle gudar i gresk mytologi.^[2]

Etymologi

Hola i Idafjellet på Kreta.

Det greske namnet Ida (Ἴδη) er av ukjent opphav. Det finst døme på i-da i linear A som ein gjerne går ut frå visert til anten dette fjellet eller det med same namn på Kreta.

Idafjellet på Kreta

Idafjellet på Kreta, som også blir kalla for Psilorítis, er det høgaste fjellet på øya. Det er heilagt for gudinna Rhea, og det er ei legendarisk grotte der som Zevs etter soga blei halden skjult for far sin Kronos. Det er ein av ei rekkje grotter som er tenkte å ha vore fødestaden eller gøymestaden for Zevs.^[3] På sida av fjellet er Amaridalen, staden kvar oldtidsbusetjinga Faistos låg.^[4] Det omliggjande området og fjellet var ein gong svært skogrikt.

Foss og vatn på grensa mellom Balıkesir og Çanakkale på Idafjellet i Anatolia, i dag kalla for Kaz Dağı.

Idafjellet i Anatolia

For meir om dette emnet, sjå Ida i Tyrkia.

Legenda seier at frå Idafjellet i Anatolia bortførte Zevs ynglingen Ganymedes til Olympos. Den høgaste toppen er Gargaros, som er omtalt i Iliaden. Zevs var lokalisert ved Zevsalteret (i nærleiken av dagens Adatepe i Ayvacık, Çanakkale) under Trojakrigen. Det moderne tyrkiske namnet for Idafjellet er Kaz Dağı. I Æneiden fell eit stjerneskot på fjellet som svaret på ei bøn til Zevs frå Ankises (far til Aineias).

Kjelder

↑ Vermaseren, Maarten Jozef & Lane, Eugene (1996): Cybele, Attis and Related Cults: Essays in Memory of M.J. Vermaseren, Leiden: Brill, ISBN 90-04-10196-9, ISBN 978-90-04-10196-8
↑ Homer: Odysseen, nittende sang, 172; Platon: Lovene, i. 1; Diodorus Siculus, v. 70; Strabon, x. s. 730; Cicero: De natura deorum, iii. 21
↑ William Smith, red. (1873): «Zeus» i: A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology. John Murray.
↑ Hogan, C.Michael (2007): «Phaistos Fieldnotes», The Modern Antiquarian

Denne artikkelen bygger på «Idafjellet» frå Wikipedia på bokmål, den 8. november 2024.

[1] Vermaseren, Maarten Jozef & Lane, Eugene (1996): Cybele, Attis and Related Cults: Essays in Memory of M.J. Vermaseren, Leiden: Brill, ISBN 90-04-10196-9, ISBN 978-90-04-10196-8

[2] Homer: Odysseen, nittende sang, 172; Platon: Lovene, i. 1; Diodorus Siculus, v. 70; Strabon, x. s. 730; Cicero: De natura deorum, iii. 21

[3] William Smith, red. (1873): «Zeus» i: A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology. John Murray.

[4] Hogan, C.Michael (2007): «Phaistos Fieldnotes», The Modern Antiquarian

[1]

[2]

[3]

[4]