Ivan Kramskoj
Ivan Nikolajevitsj Kramskoj (8. juni 1837–5. april 1887) var ein russisk kunstmålar og kunstkritikar. Han var initiativtakar til kunstnarforeininga Peredvizjnikij som vart grunnlagd i 1870.
| Ivan Kramskoj | |
 | |
| Fødenamn | Иван Николаевич Крамской |
| Statsborgarskap | Det russiske imperiet |
| Fødd | 27. mai 1837 Ostrogozjsk |
| Død |
24. mars 1887 (49 år) |
| Yrke | kunstmålar, kunstkritikar, teiknar |
| Sjanger | portrett, sjangermåleri |
| Born | Sofya Junker-Kramskaya |
_il._2_signiture.png){kind=small}
| |
| Ivan Kramskoj på Commons | |
Kramskoj var av småborgarleg bakgrunn, fødd i Ostrogozjsk. Frå 1857 studerte han ved Det keisarlege kunstakademiet i St. Petersburg, der han oppnådde to prisar. Då kunstelevane hevda at dei sjølve skulle få velje sine emne, reagerte leiinga av akademiet sterkt avvisande. Seinare, då akademiet som obligatorisk emne for ei tevling sette «Gjestebod i Valhall», braut 14 yngre kunstnar med Kramskoj i spissen ut or den akademiske skulen. Dei danna eit særskilt kunstnarlaug kalla Kunstnarartellet.
Under påverknad av idear frå russiske, revolusjonære demokratar hevda Kramskoj eit kunstsyn der han stilte krav om at kunstnaren skulle tene samfunnet, prinsipp om realisme i kunsten, dessutan moralsk innhald og nasjonalitet i kunsten. Kramskoj vart ein intellektuell leiar for demokratisk innstilte kunstnarar. I 1870 grunnla han saman med likesinna kunstmålarar ei foreining for vandreutstillingar kalla Peredvizjnikij. I alle år var han stødig forsvarar av denne kunstnargruppa sine mål.
Kramskojs kunstnariske styrke låg i portrettet, noko det finst mange prov på i Tretjakovgalleriet i Moskva (Nekrasov, Saltykov-Sjtsjedrin, Grigorovitsj, Tolstoj m.fl.). I dette galleriet finst også hans kjende måleri Kristus i ørkenen og Utrøysteleg sorg (bilete av hustrua hans ved eit barns død). Trass i at Kramskoj var ujamn i sine verk og ikkje hadde lag med større komposisjonar, var han ein av Russlands fremste målarar av si tid. Særleg gjennom opposisjonen mot akademiets forelda stillover hadde han som person stor innverknad på den moderne russisk målarkunsten.
Han døydde der han hadde verka, i St. Petersburg.
Kjelder
endre- Denne artikkelen bygger på «Ivan Kramskoj» frå Wikipedia på svensk, den 15. juni 2009.
- Fotnotar
