Motiv i litteratur

Motiv i litteratur er tankar, inntrykk eller mønster som går igjen i éin tekst eller i ulike verk. Ei rekkje moment kan vera motiv, til dømes bilde, idear, opplevingar, situasjonar, figurar og typar, handlingsmønster og personkonstellasjoner. Eit motiv er konkret og kan finnast lett i ein tekst, til forskjell frå temaet eller hovudideen i teksten, som kan vera meir diffust.

Særskilde motiv kan vera utbreidde innan ein litterær sjanger eller periode. Nokre av dei kan verka som sjangerkjenneteikn, eller brukast til å klassifisera tekstar, til dømes ved å samla eventyr i motivgrupper.

Døme

Motiv kan vera svært generelle, som «havet, dauden og kjærleiken», eller meir særeigne.

Nokre døme er:

• Forgjengelegdom. «Ubi sunt» ('kvar er…') er eit kjent motiv frå mellomalderdikting som typisk tek for seg folk som no er døde, «snøen som fall i fjor» og liknande. «Carpe diem»-motivet er vanleg i litt seinare lyrikk og inneheld oppfordringar til å leva livet.

• Foreldrelause. Barn som (tilsynelatande) ikkje har levande foreldre, men veks opp hjå fosterfamiliar. Dette motivet går att i gamle forteljingar som Remus og Romulus i romersk mytologi, Karna i Mahabharata og Moses i Egypt og i nyare verk som Jane Eyre, Frendelaus, Oliver Twist, Anne fra Bjørkely, Heidi, Jungelboka og Harry Potter.

• Herskapshus. «Big house» er eit omgrep innan irsk litteratur, der særleg anglo-irske forfattarar brukte det som symbol på forfallet til samfunnsklassen sin. Herskapshuset er også eit motiv i verk som «The Fall of the House of Usher» av Edgar Allan Poe og Howards End av E.M. Forster.

Kjelder

• «motiv» i Nynorskordboka.

Bakgrunnsstoff

• Motiver på tværs af H.C. Andersens eventyr (andersen.sdu.dk)
• Gothic motifs (bl.uk)
  Denne litteraturartikkelen er ei spire. Du kan hjelpe Nynorsk Wikipedia gjennom å utvide han.