Prostaglandin

Prostaglandin er ei viktig gruppe av lipid. Dei blir danna frå fleirumetta feittsyrer ved hjelp av enzym. Alle prostaglandin har 20 karbonatom, inkludert ein fem-ring. Dei er signalsubstansar og har ei rekkje fysiologiske verknader. Dei blir klassifiserte som lokalt verkande hormon.

Prostaglandina utgjer prostanoida, saman med tromboksana. Prostanoida er ei undergruppe av eicosanoida.

Historie

Namnet prostaglandin er avleidd frå prostata. Prostaglandin blei først funne i sædvæske i 1935 av to forskarar uavhengig av kvarandre, svensken Ulf von Euler, og M.W. Goldblatt, Dei trudde stoffet kom frå prostata, i røynda kom det frå sædblærene. Seinare blei det vist at prostaglandinar blir laga mange stader i kroppen.

I 1971 blei det vist at lækjemiddel av aspirin-typen kunne hindre syntesen av prostaglandin. I 1982 fekk biokjemikarane Sune K. Bergström, Bengt I. Samuelsson og John R. Vane Nobelprisen i medisin i lag for forskinga si på prostaglandin.

Funksjon

Det er for tida ni kjente prostaglandinreseptorar på ulike celletypar. Prostaglandin har såleis verknad på celler som muskelceller i veggen på blodkar som opnar eller stenger, på blodplater og er årsak til samanklumping eller oppløysing og på nerveceller som gjev smerte. Dei formidlar betennelse, regulerer kalsium-transport, hormon og cellevekst.

Prostaglandina har kraftig verknad, men ei kort levetid. Dei verkar difor berre på cella dei blir produsert i eller celler rett i nærleiken.

Lækjemiddel som NSAIDar, kortikostereoid og COX-2 selektive inhibitorar verkar inn på prostaglandinsyntesen.

Bruk

Syntetiske prostaglandin blir brukte:

• Til å sette i gang fødslar (eller rettare; gje rier)
• Hindre lukking av ductus arteriosus hos nyfødde med enkelte medfødde hjartefeil
• Til behandling av magesår
• For å vide ut blodkar , t.d. ved pulmonal hypertensjon
• I behandlinga av grøn stær (glaukom)
• I behandlinga av impotens (PGE1 as alprostadil).

Referansar og kjelder

• Engelsk Wikipedia