Qatabansk
Qatabansk var eit semittisk språk som vart talt i kongeriket Qataban, som låg sentralt i dagens Jemen.
| Qatabansk | ||
| Klassifisering | Afro-asiatiske språk semittisk Sørsemittisk Vestleg Gammalasørarabisk | |
| Bruk | ||
| Område | Jemen, 800 f.Kr.–200 | |
| Språkkodar | ||
| ISO 639-3 | xqt | |
| Glottolog | qata1238
| |
Det er eit av dei betre dokumenterte av dei gamle sørarabiske språka, og er kjent frå tida mellom 800 f.Kr. og 200 e.Kr. Ein har funne rundt to tusen inskripsjonar i det gamle sørarabiske alfabetetet kjend som musnad. Ein har hovudsakleg funne desse innskriftene i Wādī Bayhān og Wādī Ḥārib søraust for Ma'rib, og frå platået sør for dette området. Talet på qatabanske inskripsjonar auka frå byrjinga av 300-talet f.Kr., då Saba fekk mindre innverknad i området og Qataban blei eit sjølvstendig rike.
Qatabansk blei tala frå Jabal al-'Awd (nær Zafar) i sørvest, og ifølgje greske og latinske forfattarar heilt til Bāb al-Mandab ved Raudehavet. Ved slutten av 100-talet, då Saba og Hadramawt erobra Qataban, tok innskriftene slutt.[1]
Talord
endreQatabansk har ei uvanleg form for talet «ein» - ṭd, fem. ṭt. Dette har ikkje nokon kjend kognat i nokre av dei gamle semittiske språka, sjølv om det finst i moderne sørarabiske språk (som shehri/jibbālī ṭad, fem. ṭit). Qatabansk har også eit anna or for «ein», ˤs1tn, som har ein kognat i ma'insk ˤs1t[2](og i former på akkadisk, ugarittisk og hebraisk).[3] Dei qatabanske formen for «tre» og «seks» er dei same som dei gammalsabeiske orda: s2lṯ (fem. s2lṯt) og s1dṯ (fem. s1dṯt).
Kjelder
endre- ↑ Leonid Kogan og Andrey Korotayev: Ṣayhadic Languages (Epigraphic South Arabian). Semitic Languages. London: Routledge, 1997, s. 157-183.
- ↑ Nebes and Stein: Ancient South Arabian, in The Ancient Languages of Syria-Palestine and Arabia, s. 163
- ↑ Giovanni Mazzini: Some Qatabanian Lexical Items. I: Aula Orientalis, 29 (2011), s. 121-129.
- Denne artikkelen bygger på «Qatabansk» frå Wikipedia på bokmål, den 31. desember 2015.
- Denne artikkelen bygger på «Qatabanian language» frå Wikipedia på engelsk, den 29. oktober 2018.
Litteratur
endre- Stephen D. Ricks: Lexicon of Inscriptional Qatabanian. Rome, Pontificio Instituto Biblico, 1988.ISBN 978-8876535703
- Leonid Kogan and Andrey Korotayev: Sayhadic Languages (Epigraphic South Arabian). Semitic Languages. London: Routledge, 1997, pp. 157–183.
- N. Nebes, P. Stein: Ancient South Arabian, in: Roger D. Woodard (Hrsg.): The Cambridge encyclopedia of the World's ancient languages Cambridge University Press, Cambridge 2004 ISBN 0-521-56256-2.
- Peter Stein: Ancient South Arabian. In: Stefan Weninger (Hrsg.): The Semitic Languages: An International Handbook. De Gruyter Mouton, Berlin 2011, ISBN 3110186136, pp. 1042–1073.
- Alessandra Avanzini: Corpus of South Arabian Inscriptions I-III. Qatabanic, Marginal Qatabanic, Awsanite Inscriptions (Arabia Antica 2). Ed. PLUS, Pisa 2004. ISBN 88-8492-263-1.