Denne artikkelen handlar om landsbyen i Palestina. For byen i Libanon, sjå Al-Bireh i Libanon.

Al-Bireh, al-Birah eller el-Bira (arabisk البيرة) er ein palestinsk by like ved Ramallah, sentralt på Vestbreidda, 15 km nord for Jerusalem.[2] Han ligg på ein sentral rygg som går gjennom Vestbreidda, 860 meter over havet.

al-Bireh
البيرة, al-Bira
kommune
Våpenskjold
Namneopphav: Palassbrunnen[1]
Land  Dei palestinske territoria
Guvernement Ramallah og al-Bireh guvernement
Koordinatar 31°54′18.51″N 35°12′53.85″E / 31.9051417°N 35.2149583°E / 31.9051417; 35.2149583
Areal 22,4 km²
Folketal 38 202  (2006)
Borgarmeister Umar Hammayil
Kart
Al-Bireh
31°54′19″N 35°12′54″E / 31.905141666667°N 35.214958333333°E / 31.905141666667; 35.214958333333
Kart som viser Al-Bireh.
Kart som viser Al-Bireh.
Kart som viser Al-Bireh.
Wikimedia Commons: Al-Bireh

På grunn av plasseringa ligg al-Bireh i den økonomiske overgangen mellom nord og sør, og langs karavaneruta mellom Jerusalem og Nablus. I følgje Palestinsk statistisk sentralbyrå (PCBS) hadde byen eit folketal på kring 39 202 i 2007.[3]

Historie

endre
 
Al-Bireh krossfararkyrkje i 1880.

Edward Robinson identifiserte Al-Bireh tidleg på 1800-talet som den bibelske Be'eroth,[4].

Krossfararane erobra og kalla byen Birra. Han vart òg kalla Castrum Mahomeria, Magna Mahomeria eller Mahomeria Major.[5] Han var ein av 21 landsbyar gjeven av kong Godfrey som eit len til Den heilage grav-kyrkja.[6] I 1114 vart gåva stadfesta av Baldwin I av Jerusalem.[7]

I 1156 sverga 92 menneske frå Mahomeria truskap til Den heilage grav-kyrkja, og seinare 50 namn til dei neste tre tiåra. Det er derfor estimert at den totale frankiske folkesetnaden på denne tida var 500-700.[5][8]

Krossfararane bygde ei borg,[9] kyrkje og herberge der.[5][10][11] Dei to sistnemnde bygningane vart bygde av tempelriddarar i 1146 og høyrte til Den heilage grav-kyrkja. Ajjubidane under Saladin dreiv bort krossfararane frå Birra, då dei erobra dei indre områda av Palestina etter slaget ved Hittin i 1187, og øydela byen fullstendig. Yaqut al-Hamawi nemner å ha sett ruinane nokre få gonger under reisene sine i området.[12] Nær slutten av styret til ajjubidane, i 1280, var den moderne byen al-Bireh ein busett landsby. Ajjubidane bygde ein moské i byen tileigna Umar ibn al-Khattab like ved ruinane av kyrkja.[13]

Osmansk tid

endre

Al-Bireh vart, som resten av Palestina, ein del av Det osmanske riket i 1517, og i skattelistene frå 1596 vart landsbyen kalla Bira al-Kubra i Al-Quds nahiya i Al-Quds liwa. Han hadde eit folketal på 45 hushaldningar, alle muslimar, og betalte skatt for kveite, bygg, oliventre, frukttre, tilfeldige inntekter, bikubar og/eller geiter.[14]

Etter arabaropprøret i Palestina i 1834, kalla dei osmanske styresmaktene mange menn frå Al-Bireh inn som soldatar. I 1838, då Robinson vitja staden, hadde 60 vorte tekne bort som soldatar av ein folkesetnad på 700.[4]

Då den franske oppdagaren Victor Guérin vitja landsbyen i 1863, hadde han 800 innbyggjarar.[15] I 1883 skildra Palestine Exploration Fund i Survey of Western Palestine Bireh som ein ganske stor landsby, med «ganske velhaldne» hus.[16]

Fram til 1917 var byen eit politisk og administrativ senter i Det osmanske riket.{{treng kjelde

Det britiske mandatet

endre

I folketeljinga i 1922 hadde Al-Bireh eit folketal på 1 479; 1 407 muslimar, og 72 kristne,[17] og dette auka i folketeljinga i 1931 til 2 292, 2044 muslimar og 248 kristne, i 541 hus.[18]

I 1945 var folketalet i byen 2 920, der byområdet var på 967 mål og landsbygda 22 045 mål, i følgje ei offisiell landmåling.[19] Av dette var 5 162 mål var plantasjar og irrigert land, 11 226 nytta for korn,[20] medan 759 mål var utbygd (urbant) land.[21]

Etter 1948

endre

Etter den arabisk-israelske krigen i 1948, og etter våpenkvileavtalen i 1949, kom Al-Bireh under Jordan sitt styre. Den 6. juni 1967 tok israelske soldatar kontrollen over byen frå jordanarane i seksdagarskrigen. I 1994 vart det sivile styret av byen overført til Den palestinske sjølvstyresmakta som følgje av Osloavtalen. Al-Bireh er det nest største senteret for palestinsk administrasjon etter Gaza. Utanom hovudkvarteret til guvernøren, ligg fleire statlege, ikkje-statlege og private organisasjonar her.

Venskapsbyar

endre

Kjelder

endre
  1. Palmer, 1881, s. 292
  2. Al Bireh City, arkivert frå originalen 5. april 2012, henta 22. september 2015 
  3. 2007 PCBS Census. Palestinsk statistisk sentralbyrå. s. 114.
  4. 4,0 4,1 Robinson and Smith, 1841, s. 130 - 133
  5. 5,0 5,1 5,2 Pringle, 1993, s. 161 - 165
  6. Conder og Kitchener, 1883, SWP III, s. 11
  7. de Roziére, 1849, s. 263, sitert i Röhricht, 1893, RRH, s. 16 - 17, No 74
  8. de Roziére, 1849, s. 242 -244, sitert i Röhricht, 1893, RRH, s. 77 - 78, No 302
  9. Pringle, 1997, s. 35
  10. Conder og Kitchener, 1883, SWP III, s. 88
  11. Pringle, 2009, s. 259 - 266
  12. le Strange, 1890, s. 423
  13. Sharon, 1999, s. 236-239
  14. Hütteroth and Abdulfattah, 1977, s. 116
  15. Guérin, 1869, s. 7-13
  16. Conder og Kitchener, 1883, SWP III, s. 8-9
  17. Barron, 1923, s. 16
  18. Mills, 1932, s. 48
  19. Government of Palestine, Department of Statistics. Village Statistics, April, 1945. Sitert i S. Hadawi, Village Statistics, 1945. PLO Research Sentral, 1970, s. 64
  20. Government of Palestine, Department of Statistics. Village Statistics, April, 1945. Sitert i S. Hadawi, Village Statistics, 1945. PLO Research Sentral, 1970, s. 111
  21. Government of Palestine, Department of Statistics. Village Statistics, April, 1945. Sitert i S. Hadawi, Village Statistics, 1945. PLO Research Sentral, 1970, s. 161

Bakgrunnsstoff

endre