Córdobaprovinsen i Argentina

Córdoba (spansk uttale [ˈkoɾðoβa]) er ein provins i Argentina, lokalisert i midten av landet. Naboprovinsane er med klokka frå nord Santiago del Estero, Santa Fe, provinsen Buenos Aires, La Pampa, San Luis, La Rioja og Catamarca.

Córdobaprovinsen
provins
Flagg Symbol
Land	Argentina
Del av	South America Midwest Integrated Zone
Hovudstad	Córdoba
Areal	165 321 km²
Folketal	3 840 905 (2022)
Córdobaprovinsen i Argentina 32°S 64°W / -32; -64
Wikimedia Commons: Córdoba Province, Argentina

Córdoba er den nest mest folkerike provinsen i Argentina med 3 978 984 innbyggjarar per 2022, og den femte største i areal, på rundt 165 321 km². Nesten 41 % av innbyggjarane bur i hovudstaden Córdoba og områda rundt, som er det nest mest folkerike byområdet i Argentina.

Geografi

Córdoba ligg nord for det geografiske sentrum av Argentina og er provinsen med det femte største flatevidd i landet. Den austlege delen består hovudsakleg av sletter, medan tre store fjellkjeder, kjent som Sierras de Córdoba, dominerer vest. Hovudkjedene inkluderer fjell som Cerro Uritorco (1 950 m) og Cerro Champaquí (2 790 m), omgjeve av dalar som Calamuchita og Punilla, kjende for turistbyar som Villa Carlos Paz og La Falda.

I nordaust ligg saltsjøen Laguna Mar Chiquita, som kan krympe monaleg under tørke og få høgare salinitet. Søraust i provinsen finn ein mange innsjøar og våtmarker.

Klima

Córdobas klima er for det meste temperert, men varierer regionalt. Somrane er varme og fuktige, medan vintrane er tørre med store temperaturforskjellar. Østlige Córdoba opplever sommartemperaturar på 30-32 °C og vintertemperaturar på 15-18 °C om dagen. Nedbøren er størst om sommaren med kraftige torevêr, medan vintrane er tørre med kjølige netter og tåke.

I fjellområda er vêret mildare om sommaren og mykje kaldare om natta, med hyppig frost heile året. Høylandet Pampa de Achala har svært variable temperaturar og tørre vintrar, med nattefrost og snø. Området Traslasierra i vest er varmare, med somrar som ofte overstig 35 °C og milde vintrar – ideelt for dyrking av oliven, druer og fiken.

Aust-Córdoba får 850 mm årleg nedbør, medan vestlege og sørlege område får mellom 600 og 700 mm. Dette klimaet gjer provinsen til ein av dei viktigaste produsentane i landet av soyabønner, peanøtter og mais.

Historie

Før den spanske erobringa var Córdoba-området buset av urfolksgrupper som comechingones og sanavirones. Etter at spanjolane hadde etablerte seg i øvre Peru, trong dei ei rute til hamna Río de la Plata for å transportere sølv og gull til Europa. Byen Córdoba de la Nueva Andalucía (no Córdoba) vart grunnlagt som ein mellomstasjon på denne ruta 6. juli 1573 av Jerónimo Luis de Cabrera.

I 1613 vart Argentinas første universitet, Universidad Nacional de Córdoba, grunnlagt, noko som gjorde byen til eit kulturelt senter, støtta av metallhandelen frå Peru. I 1783 vart Córdoba hovudstad i innlandsregionen som inkluderte noverande La Rioja, Mendoza, San Juan og San Luis.

Etter mai-revolusjonen i 1810 oppstod det konflikt då Córdoba nekta å anerkjenne styret i Buenos Aires, og leiarane i byen vart avretta av motstandsleiaren Santiago de Liniers. Frå 1820 leidde Juan Bautista Bustos Córdoba i ein langvarig kamp for ei føderal organisering av provinsane, mot Buenos Aires' sentraliseringsplanar. Dette stabiliserte seg gradvis innan 1868.

På slutten av 1800-talet førte jernbanen og auka innvandring til vekst og etablering av jordbrukskoloniar. Universitetet i Córdoba var også sentrum for universitetsreforma i 1918, som kravde modernisering og studentrettar og inspirerte reformer over heile Sør-Amerika.

Etter andre verdskrigen tiltrekte Córdobas veksande bilindustri arbeidarar frå inn- og utland. Under president Frondizi (1958–1962) etablerte dei fleste bilfabrikkane seg i byen. Aukande politisk uro blant arbeidarar og studentar kulminerte i Cordobazo-opprøret i 1969, som svekte militærdiktaturet og førte til ei meir moderat leiing.

Trass i politisk uro, finanskriser og utfordringar for industrien, har Córdoba halde fram med å utvikle seg.

Økonomi

Córdoba har Argentinas nest største økonomien etter Buenos Aires-provinsen. Mesteparten av BNP kjem frå tenesteytande næringar som finans, utdanning, helse og profesjonelle tenester. Hovudaktørane inkluderer finansselskap som Deloitte og Tarjeta Naranja, universitet, helseklinikkar for medisinsk turisme og bygg- og ingeniørselskap som Roggio. Córdoba er også kjent for det dynamiske medielandskapet sitt, med avisa La Voz del Interior som den største utanfor Buenos Aires.

Provinsen er blant dei mest besøkte i Argentina, med vakre landskap, mildt klima og mange kulturarrangement. Turismen er sentrert rundt byar som Villa Carlos Paz og Villa General Belgrano, og tiltrekkjer rundt tre millionar besøkjande kvart år. Viktige festivalar inkluderer Cosquín-festivalen og Jesús María folkefestival.

Córdobas teknologisektor veks raskt og omfattar selskap som Intel og Mercado Libre, og dessutan mange lokale oppstartsselskap i Córdoba Technology Cluster. Hovudstaden er kjend som ein leiande teknologisk oppstartshub i Latin-Amerika, med tilgang til kompetanse frå universiteta.

Industrien utgjer 17 % av inntekta i provinsen. Córdoba har vore eit industrielt sentrum sidan etableringa av Fábrica Militar de Aviones i 1927, og har tiltrekt utanlandske investeringar innan bilproduksjon. Renault, FIAT og Volkswagen har store fabrikkar her, og provinsen blir kalla ofte «motorprovinsen» for sin omfattande bil- og landbruksmaskinindustri.

Matproduksjon er også ein sterk sektor, Córdoba er kjent for produksjon av ost, pølser og øl, spesielt i Villa Maria, Oncativo og Villa General Belgrano. Nye vinprodusentar har også funne gode forhold for dyrking i fjellområda i provinsen.

Landbruk og husdyr utgjer 10 % av økonomien, med produksjon av soya, kveite og mais. Córdoba står for 15 % av kjøttproduksjonen i landet og 28 % av mjølkeproduksjonen. Mineralutvinning, inkludert uran, stør mellom anna atomkraftverk i drift i Argentina.

Transportsamband inkluderer jernbanenettverk til Buenos Aires, Rosario og Mendoza, og den internasjonale flyplassen Pajas Blancas, med direktefly til fleire byar i Sør-Amerika og Madrid.

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Córdoba Province, Argentina» frå Wikipedia på engelsk, den 10. november 2024

Bakgrunnsstoff

Commons har multimedium som gjeld: Córdobaprovinsen i Argentina

• Offisiell nettstad
• Maren Goldberg. «Córdoba - province, Argentina» (på engelsk). Encyclopædia Britannica, Inc.