Grudziądz

Grudziądz (tysk Graudenz, latinsk Graudensis, russisk Грудзёндз, Grudziondz) er ein by nord i Polen ved elva Wisła med om lag 100 000 innbyggjarar. Han ligg i Kujaviskpommerske voivodskap (sidan 1999) og var tidlegare ein del av Toruń voivodskap (1975-1998).

Grudziądz
Gamlebyen i Grudziądz Gamlebyen i Grudziądz
Flagget til Grudziądz Byvåpenet til Grudziądz
Motto «Grudziądz - miasto na szczęście» (Grudziądz - byen med lykkja)
Plassering
Styresmakter
Land Voivodskap	Polen Kujaviskpommerske
Grunnlagd Byrettar	1000-talet 1291
Borgarmeister	Robert Malinowski
Geografi
Flatevidd  - By	57,76 km²
Innbyggjarar  - Totalt (2007)    - folketettleik	99 090   1716/km²
Koordinatar	53°29′33″N 18°46′34″E
Høgd over havet	50 moh
Diverse annan informasjon
Postnummer	86-300 til 86-311
Telefon-retningsnummer	+48 056
Bilnummer	CG
Nettstad: www.grudziadz.pl

Historie

Gamle kornkammer i Grudziądz

Grudziądz (då kalla Graudenc) fekk byrettar i 1291 og tilslutta seg den prøyssiske konføderasjon i 1440. Mellom 1466 og 1772 høyrte byen til den polske krona som del av provinsen Det kongelege Preussen, som hadde stor grad av sjølvstyre. Ved den første delinga av Polen i 1772 vart byen annektert av kong Fredrik II av Preussen og vart slik same år del av kongedømet Preussen. I 1878 vart det bygd ei bru over Wisła (tysk Weichsel), noko som medverka til ei rask industrialisering av Graudenz. Ved riksdagsvala i 1912 fekk polske kandidater 21 prosent av stemmene, medan Det tyske nasjonalliberale partiet fekk 53 prosent.

Den 23. januar 1920 vart byen, som hadde ein overvegande tysk folkesetnad (84 %), del av den andre polske republikken som vart etablert etter den første verdskrigen.

Den 3. september 1939 erobra tyske militære styrkar byen. Det tyske styret varte i fem år. Ved Grudziądz låg den tyske konsentrasjonsleiren Graudenz som var satellittleir under konsentrasjonsleiren Stutthof lenger nord. Under kampane vinteren 1945 vart over 60 prosent av Grudziądz øydelagt.

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Grudziądz» frå Wikipedia på engelsk, og «Grudziądz» frå Wikipedia på bokmål den 18. juni 2008.