Havørnulukka

Havørnulukka, 16. juni 1936, var den første ulukka innan sivil ruteflyging i Noreg. I sjutida om morgonen flaug flyet Havørn inn i fjellet Lihesten i Hyllestad kommune, på nordsida av munningen på Sognefjorden, og vart knust. Alle som var om bord, eit mannskap på fire og tre passasjerar, mista livet.

Havørnulukka
Foto: Atle Råsberg
Dato	16. juni 1936
Årsak	Kontrollert flyging inn i terreng
Ulukkesstad	Ved Lihesten i Hyllestad i Sogn og Fjordane
Passasjerar	3
Mannskap	4
Omkomne	7
Flytype	Junkers Ju-52/3M
Operatør	Det Norske Luftfartselskap
Tok av frå	Bergen lufthavn, Sandviken
Namnet på flyet	Havørn
Destinasjon	Tromsø lufthavn

Denne morgonen var Lihesten dekt av lokal skodde. På ulukkestidspunktet heldt Havørn, som var på veg nordover langs Vestlandskysten, ein kurs som låg for langt mot aust. Flyet flaug inn i skoddebanken som dekte Lihesten, for kort tid etterpå å verte knust mot fjellveggen om lag 100 meter nedanfor toppen av den 777 meter høge Risnesnipa.

I flyhistorisk samanheng er denne ulukka viktig, for pionerar i sivil norsk luftfart var både mellom dei omkomne og dei som hadde ansvaret for redningsarbeidet. Bernt Balchen leidde arbeidet med å få vrakdelar og fleire av dei omkomne ned frå den bratte og utilgjengelege fjellsida.

Då ulukka hende, flaug Havørn i Det Norske Luftfartselskap si post- og passasjerrute langs kysten mellom Bergen og Tromsø. Havørn var ein Junker av typen Ju-52/3M. Eit slikt luftfartøy kunne ta 15–17 passasjerar. Denne flytypen, som vart rekna for å ha stor lasteevne og gode kortbaneeigenskapar, var 19 meter langt og vengespennet målte 29 meter.

I bakgrunnen Risnesnipa (777 moh) som ligg på den sørlege delen av Lihesten. Biletet er teke rett mot vest. Havørn flaug inn fjellveggen ca 80-100 meter frå toppen.

Laurdag 14. juni 2008 vart Havørn-ulukka markert ved avduking av ein minnestein til ære for dei omkomne og deltakarane i det vanskelege hjelpe- og identifiseringsarbeidet. Ulrik Andrew Smith foretok avdukinga. Han er slektning av fyrsteflygaren på Havørn, Ditlef Pentz Smith. Minnesteinen er fire meter høg og står på ei utsiktshøgd under den steile Risnesnipa (Lihesten) der flyet havarerte. Eit lite hefte, Havørn-ulukka som skaka fly-Noreg i 1936, forfatta av Ingemar Nordstrand, vart utgjeve til markeringa. Ei lokal arbeidsgruppe, «Havørns Minne», er ansvarleg for minnesteinen.

Bakgrunnsstoff

• Norges første flyulykke
• Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane, Kulturhistorisk leksikon
• Sogeskrift frå Hyllestad 2006, red. Finn Borgen Førsund, ISSN 0802-6041
• Havørnulukka 16. juni 1936, utgjeve av Havørnprosjektet, 6859 Sørbøvåg, november 2001