Jan Oort
Jan Hendrik Oort (28. april 1900–5. november 1992) var ein nederlandsk astronom som gjorde viktige bidrag i å forstå Mjølkevegen og ein pioner innan feltet radioastronomi.[1] Han er blitt omtalt som ein av dei største astronomane på 1900-talet[2][3] I 1955 var Oort nemnt i magasinet Life si liste over dei 100 mest kjende personane som var i live då.[4]
Oort fann ut at Mjølkevegen roterer og forkasta ideen om at sola ligg i sentrum. Han oppdaga mystisk, usynleg «mørk materie» i 1932, som ein trur utgjer meir 90 % av universet og gravitansjonstiltrekkjinga skapar «grupper av stjerner i galaksar og galaksar i grupper.»[2][5] Han oppdaga den galaktiske haloen, ei gruppe stjerner som krinsar kring Mjølkevegen, men utafor hovudskiva.[6] I tillegg er Oort ansvarleg for mange viktige funn om kometar, inkludert forståinga av at banane deira «impliserte at det var mykje meir av solsystemet enn regionen som planetane dekkjer.»[2]
Oortskya, Oort-konstantar og asteroiden 1691 Oort er alle namnsette etter han.
Han var professor og direktør for observatoriet i Leiden 1945 til 1970 og han var president i International Astronomical Union (IAU) frå 1958 til 1961.
Prisar endre
Prisar
- Brucemedaljen til Astronomical Society of the Pacific i 1942
- Royal Astronomical Society sin gullmedalje i 1946
- Henry Norris Russell Lectureship hos American Astronomical Society i 1951
- Gouden Ganzeveer i 1960
- Vetlesen-prisen i 1966
- National Radio Astronomi Observatory, Jansky-prisen, 1967
- Karl Schwarzschild-medaljen til Astronomische Gesellschaft i 1972
- Association pour le Développement International de l’Observatoire de Nice, evt.ION medal, 1978
- Balzan-prisen for astrofysikk i 1984
- Inamori Foundation, Kyoto-prisen, 1987
Oppkallingar
- Asteroiden 1691 Oort
- Oortskya
- Oortkonstantar for galaktisk struktur.
Då han døydde sa nobelprisvinnaren og astrofysikaren Subrahmanyan Chandrasekhar «Den store astronomi-eika har falle, og me er bortkomne utan skuggen hennar.»[7]
Kjelder endre
- Denne artikkelen bygger på «Jan Oort» frå Wikipedia på engelsk, den 17. juni 2016.
- Wikipedia på engelsk oppgav desse kjeldene:
- ↑ Woltjer, Lodewijk (November 1993). «Obituary: Jan H. Oort». Physics Today 46 (11): 104–105. Bibcode:1993PhT....46k.104W. doi:10.1063/1.2809110. Arkivert frå originalen 5. oktober 2013. Henta 17. juni 2016.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Wilford, John (12. november 1992). «Jan H. Oort, Dutch Astronomer In Forefront of Field, Dies at 92». New York Times. Henta 30. mai 2014.
- ↑ «Jan Hendrik Oort: Comet Pioneer». Europaan Space Agency. Henta 30. mai 2014.
- ↑ Katgert-Merkelijn, J. «Jan Oort». Arkivert frå originalen 14. september 2016. Henta 30. mai 2017.
- ↑ Bertschinger, Edmund. «DARK MATTER, COSMOLOGICAL». Henta 30. mai 2014.
- ↑ J. H. Oort; Arias, B; Rojo, M; Massa, M (June 1924), «On a Possible Relation between Globular Clusters and Stars of High Velocity», Proc Natl Acad Sci U S A. 10 (6): 256–260, Bibcode:1924PNAS...10..256O, PMC 1085635, PMID 16586938, doi:10.1073/pnas.10.6.256.
- ↑ van de Hulst, H. C. (1994), «Jan Hendrik Oort (1900–1992)», Quarterly Journal of the Royal Astronomical Society 35 (2): 237–242, Bibcode:1994QJRAS..35..237V.