Johan Tobias Sergel

Johan Tobias Sergel (28. august 1740–26. februar 1814) var ein svensk bilethoggar og biletkunstnar.

Johan Tobias Sergel
Statsborgarskap	Sverige
Fødd	28. august 1740 Stockholm
Død	26. februar 1814 (73 år) Stockholm, Klara församling
Yrke	bilethoggar, kunstmålar, teikneserieskapar
Medlem av	Det kongelege svenske kunstakademiet, Académie royale de peinture et de sculpture, Det Kongelige Danske Kunstakademi, Preußische Akademie der Künste, Académie des beaux-arts
Far	Christoffer Sergell
Born	Gustaf Sergel
Johan Tobias Sergel på Commons

Johan Tobias Sergel, sjølvportrett, 1793.

Bakgrunn

Sergel sine foreldre Christoffer Sergell og Elisabet Swyrner var begge kunstnarar. Dei var opphavleg frå Tyskland, men kom til Sverige i 1739. Faren og Johan Tobias Sergel sine to søstrer Anna Brita og Maria Sofia Sergel var alle knytt til det svenske hoffet kor dei arbeidde med broderi.

Sergel sitt talent var tydeleg alt i unge år og som gut gjekk han i lære hjå meistrane Jean Eric Rehn og Jacques Adrien Masreliez. I 1757 byrja han som elev til skulptøren og franskmannen Pierre Hubert L'Archevêque, kjend mellom anna for ryttarstatuen på Gustaf Adolfs torg sentralt i Stockholm.

Reise till Paris og Italia

19 år gamal vart Sergel tildeld kunstnarløn. To år etterpå blei han løna med den svenske teiknarakademien sin store gullmedalje. Åra 1767 til 1779 budde Sergel i utlandet. I 1767 fekk Sergel eit stipend på 3000 daler sølvmynt og med dei midlane finansierte han ei studiereise til Paris, Roma og Napoli. Mesteparten av tida opphald seg Sergel i Roma. Tida nytta han mellom anna til å studere oldtidas kunst og fleire av hans tidlege motiv er tematisk henta frå oldtidas mytologi. Etter at stipendet var oppbrukt begynte han å skulptere på oppdrag. For Ludvig XV av Frankrike laga Sergel tingingsverket Amor og Psyke, men kongen døyde då verket enno var halvferdig. Denne skulpturen vart sidan kjøpt inn av Gustav III av Sverige, som etterkvart var begynt å syne interesse for denne lovande kunstnaren.

Attende til Stockholm

Etter dei tolv åra i utlandet blei Sergel kalla attende til Sverige av kong Gustav III. Nokså motviljug drog Sergel til Stockholm – han hadde nett vorte vald inn i det franske kunstakademiet og utnemnd til kongeleg bilethoggar. Sergel var òg invitert av Katrina II til Russland men dit drog han aldri. I staden blei Sergel i 1780 utnemnd til professor ved kunstakademiet i Stockholm.

Trass i den eventyrlege framgangen levde Sergel langt ifrå eit liv i likevekt: han var kjend som melankolsk og stundom ville han ta sitt eige liv. Mykje vart betre etter 1783, året då han trefte Anna Rella Hellström. Ho vart elskarinna hans og kjærleiksmøta deira skildra Sergel i ein serie humoristiske og erotiske teikningar. Etter ei reise i lag med kong Gustav III flytta Sergel og Anna Rella saman i eit hus sør for plassen kor ein i dag finn Hötorget. Anna Rella Hellström og Johan Tobias Sergel fekk fire born, men berre to av dei overlevde. Tida saman blei heller kort. Hellström døyde i 1796. Sergel levde ugift dei siste atten åra.

Johan Tobias Sergel er gravlagd på Adolf Fredriks kyrkjegard i Stockholm. Fleire sentrale plassar i Stockholm er oppkalla etter Johan Tobias Sergel til dømes Sergels torg, Sergelarkaden og Sergelgatan. I Malmö er ei gate døypt etter kunstnaren: Sergels väg.

Verk av Sergel

• 
  Gustav III-statuen ved Skeppsbron, avdekt i 1808. Kongen er ikledd skjærgardsflåta sin uniform etter krigen med Russland 1788-1789.
• 
  Sjølvportrett, 1793. Sergel saman med sonen Gustaf og Anna Rella
• 
  Graven til Tobias Sergel ved Adolf Fredriks kyrkjegard, Stockholm
• 
  Göran Strååt sin statue av Sergel

Kjelder

• http://www.svenskakonstnarer.se/
• Nordisk familjebok
• Svenskt konstnärslexikon Allhems Förlag Malmö