Wikipedia

Menneskeetande plante

Ein menneskeetande plante er ein legendarisk eller oppdikta kjøtetande plante som er stor nok til å drepa og fortæra eit menneske eller eit anna stort dyr. Det finst fleire legender og fiksjonar om slike plantar frå ulike delar av verda.

Illustrasjon av Yateveo-treet frå Sea and Land av J. W. Buel, 1887.

Madagaskar-treet

endre

Den eldste kjente rapporten om ein menneskeetande plant oppstod som ein litterær fiksjon skriven av journalisten Edmund Spencer for New York World.[1] Artikkelen til Spencer stod på trikk i New York World den 26. april 1874, og blei trykka opp att i vekeutgåva av avisa to dagar seinare.[2] Artikkelen presenterte eit brev skrive av ein påstått tysk oppdagar som heitte Karl Leche (også stava som Karl eller Carl Liche i seinare attgjevingar), som fortalde om ei oppleving med eit menneskeoffer utført av «Mkodo-stammen» på Madagaskar:[3] Historia blei vidareført av mange andre aviser i samtida, mellom anna South Australian Register, som gav ut ei grufull skildring den 27. oktober 1874:[4][5]

The slender delicate palpi, with the fury of starved serpents, quivered a moment over her head, then as if instinct with demoniac intelligence fastened upon her in sudden coils round and round her neck and arms; then while her awful screams and yet more awful laughter rose wildly to be instantly strangled down again into a gurgling moan, the tendrils one after another, like great green serpents, with brutal energy and infernal rapidity, rose, retracted themselves, and wrapped her about in fold after fold, ever tightening with cruel swiftness and savage tenacity of anacondas fastening upon their prey.[6]

Den falske soga blei spreidd vidare gjennom boka Madagascar: Land of the Man-eating Tree av Chase Osborn, ein tidlegare guvernør av Michigan. Osborn hevda at både stammar og misjonærar på Madagaskar kjende til det forferdelege treet, gjentok soga til Liche, og erklærte: «Eg veit ikkje om dette tigeraktige treet verkeleg eksisterer eller om dei hårreisande historiene om det er reine mytar. Det er nok for mi hensikt om historia om det får interesse retta mot ein av dei minst kjende stadene i verda.» ("I do not know whether this tigerish tree really exists or whether the bloodcurdling stories about it are pure myth. It is enough for my purpose if its story focuses your interest upon one of the least known spots of the world.")[7]

I boka Salamanders and Other Wonders frå 1955 slo Willy Ley fast at mkodo-stammen, Carl Liche og det menneskeetande treet på Madagaskar alle verka å vera forfalskingar: "The facts are pretty clear by now. Of course the man eating tree does not exist. There is no such tribe."[8]

Yateveo

endre

I Sea and Land av James W. Buel frå 1889[9] er Yateveo-planta skildra som heimehøyrande i Afrika og Sør-Amerika, og har namn etter ein kvislande lyd som liknar den spanske frasen ya te veo (bokstaveleg 'eg ser deg allereie'), og har giftige piggar som liknar «mange enorme ormar i rasande diskusjon, som no og då skyt frå side til side som om dei slår mot ein tenkt fiende» som grip og stikk sund kva som helst skapning som kjem innan rekkevidd.[10]

Vampyrlianar

endre

William Thomas Stead, redaktøren for Review of Reviews, gav i oktober 1891 ut ein kort artikkel som tok for seg ei historie frå bladet Lucifer, som skildra ein plante i Nicaragua som innbyggjarane kalla snara til djevelen. Denne planten hadde evna til "å dra blodet frå kva som helst levande vesen som kjem i kontakt med den døyelege berøringa hans".

Mr. Dunstan, naturalist, who has recently returned from Central America, where he spent nearly two years in the study of the flora and the fauna of the country, relates the finding of a singular growth in one of the swamps which surround the great lakes of Nicaragua. He was engaged in hunting for botanical and entomological specimens, when he heard his dog cry out, as if in agony, from a distance. Running to the spot whence the animal's cries came. Mr. Dunstan found him enveloped in a perfect network of what seemed to be a fine rope-like tissue of roots and fibers... The native servants who accompanied Mr. Dunstan manifested the greatest horror of the vine, which they call "the devil's snare", and were full of stories of its death-dealing powers. He was able to discover very little about the nature of the plant, owing to the difficulty of handling it, for its grasp can only be torn away with the loss of skin and even of flesh; but, as near as Mr. Dunstan could ascertain, its power of suction is contained in a number of infinitesimal mouths or little suckers, which, ordinarily closed, open for the reception of food. If the substance is animal, the blood is drawn off and the carcass or refuse then dropped.[11]

Ein gjennomgang av Stead sin omtale fann at ingen slik artikkel var blitt gjeven ut i oktoberutgaven av Lucifer, og konkluderte med at historia i Review of Reviews verka vera ei forfalsking av redaktøren.[12] Historia var i røynda gjeven ut i september-utgåva av bladet,[13] og blei følgd av ein lengre versjon i ei avis i 1889 som skildra Dunstan som ein «kjend naturvitar» frå New Orleans.[14]

Litteratur og film

endre
  • «The Man-Eating Tree» (1881) av Phil Robinson (som er inkludert i boka hans Under the Punkah) skildrar eit «man-eating tree» funne i Nubia.[15]
  • Den indiske forfattaren Malladi Venkata Krishna Murthy sin biologiske thriller Nattalostunnayi Jagratta inneheld eit menneskeetande tre på Madagaskar.
  • «The Flowering of the Strange Orchid» (1894) av H.G. Wells (opphavleg prenta i Pall Mall Budget 2. og 9. august 1894), om ein orkide som kan bedøve og drena blod frå ein menneske.[16]
  • «The Purple Terror» (1899) av Fred M. White viser parasittiske lianar med lilla blomar kjende som «Devil's Poppy» som grip og forgiftar dyr.[17]
  • «Spanish Revenge» (1906) har ein «Yateveo» i Mexico, som liknar ein stor kaktus med mange lange tornearmar, og som angrip ein reisande frå Texas.[18]
  • To historier i teikneserien Dick Tracy (Mr Crime og Lt Teevo) inneheld menneskeetande plantar.
  • Filmen Maneater of Hydra (1967) viser ein galen forskar (spelt av Cameron Mitchell) som utviklar hybrid kjøttetande, vampyriske plantar.
  • I «What's it all about Algie?» (1970) i fjernsynsserien Get Smart prøver KAOS-agenten Algernon De Grasse (John Van Dreelen) å drepa Maxwell Smart med eit menneskeetande tre.
  • I Conan the Buccaneer (1971) bruker ein stamme i Amazonas ein lund av menneskeetande tre som heiter Kulamtu som ein særleg grufull avrettingsmetode.[19]
  • Enemy Mine, ein film frå 1985, skildrar to overlevande frå eit krasj som bur på ein ugjestmild planet der det finst dyreetande plantar.
  • The Little Shop of Horrors, ein film frå 1960 regissert av Roger Corman, handlar om ein menneskeetande plante. Filmen blei følgd av ein musikal (1982), ein musikalfilm (1986) og ein animert serie (1991) som var laust basert på musikalfilmen.
  • «The Sagebrush Kid» (2008) av Annie Proulx (ei novelle i Fine Just the Way It Is) har ein sagebrush (Atriplex canescens) som byrjar å næra seg på dyr og menneske etter å ha blitt «oppdratt» og mata av eit barnlaust par i Wyoming.[20][21]
  • Harry Potter og De vises sten av J. K. Rowling nemner ein kvelarplante kjend som «Devil's Snare», som klemmer og knuser alt som rører seg innanfor rekkevidd av han.
  • The Day of the Triffids av John Wyndham har som sentrale antagonistar ein Triffid, ein kjøtetande plante som kan røra på seg og fanga og eta folk.
  • The Hunger of Septopus (Septopus er Khide) av Satyajit Ray viser ein kjøtetande plante med sju stammar og ein munn som kjem frå Nicaragua og er blitt henta til Kolkata.
  • The Life of Pi av Yann Martel frå 2001 inneheld eit kjøtetande tre på ei flytande øy.
  • The Ruins, ein film med soge av Scott Smith, regissert av Carter Smith, frå 2008 handlar om ein lian som drep og fortærer menneske.
  • The Woman Eater (1958) er ein britisk skrekkfilm basert på den populære legenda som er skildra over, om ein stamme som ofrar kvinner til eit kjøtetande tre. Ein galen forskar får tak i treet og må halda det i live med mat medan han prøver å finne ut løyndommane til planten.
  • Hothouse er ein science fiction-roman frå 1962 av Brian Aldiss. Det skildrar ein framtida jord som blir dominert av plantelov, med mange plantarter som er alletikke.
  • I episoden «Tree People» (sesong 6, episode 9) frå TV-serien Grimm opptrer ein Kinoshimobe, eller tenar for eit tre, dukkar opp. Kinoshimobane, som har symbiotisk samband med jubokko-tre, er humanoide elementvesen som er laga av plantemateriale med klorofyll i staden for blod. Dei held fast offera sine med lianar som dei så bruker til å stikke dei ihel.

Kjelder

endre
  1. ↑ Spencer, Edmund (August 1888). Somers, Frederick Maxwell, red. «Wonderful Stories: The Man-eating Tree». Current Literature 1: 109,154–155. 
  2. ↑ Spencer, Edmund (April 26–28, 1874). «Crinoida Dajeeana, The Man-eating Tree of Madagascar» (PDF). New York World. Henta 1. juli 2013. 
  3. ↑ Ron Sullivan and Joe Eaton (October 27, 2007). «The Dirt: Myths about man-eating plants - something to chew on». San Francisco Chronicle. Henta 26. oktober 2007. 
  4. ↑ Spencer, Edmund (October 27, 1874). «Man-eating Tree of Madagascar». South Australian Register. Henta 1. juli 2013. 
  5. ↑ Pollak, Michael (15. august 2014). «Answering a Question About a Tale of Human Sacrifice to a Tree». The New York Times. ISSN 0362-4331. Henta 16. september 2016. 
  6. ↑ Tyson, Peter. «A Forest Full of Frights, part 2». Nova Online. 
  7. ↑ Osborn, Chase Salmon (1924). Madagascar: Land of the Man-eating Tree. New York, N.Y.: Republic Publishing Company. s. 3-9. 
  8. ↑ Ley, Willy (1955). Salamanders and Other Wonders: Still More Adventures of a Romantic Naturalist. Viking Press. s. 178–182. 
  9. ↑ Richard Astro (1976). Literature and the Sea: Proceedings of a Conference Held at the Marine Science Center, Newport, Oregon, May 8, 1976. Oregon State University, Sea Grant College Program. 
  10. ↑ Buel, James William (1887). Sea and Land: An Illustrated History of the Wonderful and Curious Things of Nature existing before and since the Deluge. Philadelphia, Pennsylvania: Historical Publishing Company. s. 475–477. 
  11. ↑ «The Vampire Vine». Review of Reviews (London: Mobray House) IV (22): 391. October 1891. Henta 30 September 2013. 
  12. ↑ «A Cannibal Plant». The Western Druggist (Chicago: G. P. Englehard & Co.) XIV (3): 93. March 1892. Henta 30 September 2013. 
  13. ↑ Besant, Annie, red. (15 September 1891). «A Curious Story». Lucifer (London, England) 9 (49): 20. 
  14. ↑ Special Telegram (9 December 1889). «A Blood-Sucking Plant». The Times (5196) (Philadelphia, PA). s. 2 – via Newspapers.com. 
  15. ↑ Robinson, Phil (1881). «The Man-eating Tree». Under the Punkah (3 utg.). London, England: Sampson Low, Marston, Searle, & Rivington. s. 1–13. 
  16. ↑ Wells, H. G. (1904). The Stolen Bacillus and Other Incidents. New York, N.Y.: MacMillan and Co. s. 17-35 – via Internet Archive. 
  17. ↑ White, Fred M. (September 1899). «The Purple Terror». The Strand Magazine 18 (105): 243–251 – via Internet Archive. 
  18. ↑ Staff writer (1 September 1906). «Spanish Revenge». Kansas City Gazette 48 (8) (Kansas City, Kansas: Gazette Printing and Publishing). s. 7. 
  19. ↑ Sprague de Camp, Lyon; Carter, Lin (1971). «16 The Devouring Tree». Conan the Buccaneer. New York: Lancer Books. 
  20. ↑ Maunder, Patricia. «Fine Just the Way It Is: Annie Proulx (review)». Australian Broadcasting Corporation. Henta 18 March 2010. 
  21. ↑ Ron Carlson (7 September 2008). «True Grit». New York Times. Henta 18 March 2010. 

Bakgrunnsstoff

endre
Henta frå «https://nn.wikipedia.org/w/index.php?title=Menneskeetande_plante&oldid=3567699»