Pipejarn

Eit pipejarn er ein reiskap brukt til å glatte klede utan å pressa dei flate. Det vert brukt til å pipe fine tekstil, som kniplingar, pipekragar og stivsnippar.

Pipejarn på krumma haldar. Bolten som ein varmer det med, med handtak, til høgre.

Pipejernet vert skrudd fast til ei bordplate. Ein glødande jarnbolt vert sett inn i holet i pipa, slik at ho vert varm. Tekstilen som skal glattast vert dregen fram og attende på pipa.

Dei fleste pipejerna er laga av smijern. Dei vart og laga av messing. Nokre er og laga av kopar. Pipejarna er ofte dekorerte på festemekanismen. Det vart og nytta reiskapar som liknar på sakser til å glatte pipekragar.

Pipejarnet vart brukt til å stelle pipekragar.

Historie

Pipejarnet var det første varme jarnet utvikla for å glatta enkelklede. Det blei utvikla på 1500-talet, då store, forseggjorte kragar og mansjettar var på mote. Opphavleg hadde ein laga runde foldar i kalde, fuktige klede ved hjelp av formingsjarn og stive. Pipekragar var i bruk i Nederland, Nord-Tyskland og Danmark og Noreg i lang tid etter at dei gjekk av moten elles i Europa; i Noreg som prestekragar.

Sjølv om pipekragane gjekk or vanleg bruk, vart pipejarnet brukt til å glatte andre tekstilar. Det egner seg godt til å stryke silkeband, blonder, mansjettar og stivesnippar. Pipejarn var vanlege hushaldsreiskapar fram til 1800-talet.

Kjelder

• Harald Kolstad:Gamle redskaper Små antikviteter. N.W.Damm & SØN AS. 2002. ISBN 82-496-0445-8
• Ironing frills - from Elizabethan ruffs to Victorian ruffles (engelsk)
• Marischal Virtual Museum: Goffering iron Arkivert 2003-09-21 ved Wayback Machine. (engelsk)