Shogun (japansk 将軍 shōgun) er ein japansk embetstittel som mesteparten av tida frå 1192 til 1867 viste til den utøvande makta i Japan. I shoguntida var keisaren av Japan berre nominelt statsoverhovud.[1] Dette enda med Meijirestaurasjonen.

Sakanoue no Tamuramaro, den andre generalen til å få tittelen shogun.
Minamoto no Yoritomo, første shogun under Kamakurashogunatet.
Tokugawa Ieyasu, den første Tokugawa-shogunen.
Tokugawa Yoshinobu, den siste shogunen.

Ordet «shogun» tyder 'feltherre' eller 'general'. Den komplette tittelen seii taishōgun (征夷大将軍) tyder 'den store generalen som kuar barbarar', det vil seia innfødde ainuar som heldt til på Honshu og Hokkaido.

Tokugawashogunatet

endre
For meir om dette emnet, sjå Edoperioden.

Under Tokugawashogunatet var Japan eit militærdiktatur med shogunen i Edo som den verkelege herskaren i landet. Keisarbyen Kyoto var framleis offisiell hovudstad i landet, men keisarfamilien og adelen rundt han hadde inga reell makt. Under denne perioden isolerte Japan seg frå omverda. Det tillét berre svært avgrensa kontakt med utlendingar i form av nederlandske protestantiske handelsmenn på øya Dejima i hamna til Nagasaki.

Shogunatet byrja slå sprekker på i midten av 1800-talet, og ende til slutt med Meijirestaurasjonen. Etter 250 år fekk keisaren makta attende og shogunatet og samuraiordninga blei avvikla.

Japanske shogunar

endre

Årtala viser til tida då kvar shogun sat ved makta eller hadde tittelen

Namn Regjeringsperiode Utnemningsår
i følgje japansk
tidsrekning
Shogunat
Ōtomo no Otomaro 794 - ? Enryaku 13
Sakanoue no Tamuramaro 797-811(?) Enryaku 16
Funya no Watamaro 813-816 Kōnin 4
Fujiwara no Tadabumi 940 Tengyō 3
Minamoto no Yoshinaka 1184 Juei 3 / Genryaku 1
Første shogunat
Minamoto no Yoritomo 1192-1199 Kenkyū 3 Kamakura
Minamoto no Yoriie 1201-1203 Shōji 3 / Kennin 1 Kamakura
Minamoto no Sanetomo 1203-1219 Kennin 3 Kamakura
Kujo Yoritsune 1226-1244 Karoku 2 Kamakura
Kujo Yoritsugu 1244-1252 Kangen 2 Kamakura
Prins Munetaka 1252-1266 Kenchō 4 Kamakura
Prins Koreyasu 1266-1289 Bunei 3 Kamakura
Prins Hisaaki 1289-1308 2 Kamakura
Prins Morikuni 1308-1333 Tokuji 3 / Enkei 1 Kamakura
Ashikaga Takauji 1338-1358 1 Ashikaga
Ashikaga Yoshiakira 1358-1367 3 Ashikaga
Ashikaga Yoshimitsu 1367-1394 6 Ashikaga
Ashikaga Yoshimochi 1394-1423 Meitoku 4 (den nordlege trona)
Genchū 10 (den sørlege trona) / Ōei 1
Ashikaga
Ashikaga Yoshikazu 1423-1425 Ōei 30 Ashikaga
Ashikaga Yoshinori 1429-1441 Shōchō 2 / Eikyō 1 Ashikaga
Ashikaga Yoshikatsu 1442-1443 Kakitsu 2 Ashikaga
Ashikaga Yoshimasa 1449-1473 Bunnan 7 / Hōtoku 1 Ashikaga
Ashikaga Yoshihisa 1473-1489 Bunmei 5 Ashikaga
Ashikaga Yoshiki 1490-1493 Entoku 2 Ashikaga
Ashikaga Yoshizumi 1494-1508 Meiō 3 Ashikaga
Ashikaga Yoshitane 1508-1521 Eishō 5 Ashikaga
Ashikaga Yoshiharu 1521-1546 Eishō 18 / Daiei 1 Ashikaga
Ashikaga Yoshiteru 1546-1565 Tenbun 15 Ashikaga
Ashikaga Yoshihide 1568 Eiroku 11 Ashikaga
Ashikaga Yoshiaki 1568-1573 Eiroku 11 Ashikaga
Andre shogunat
Tokugawa Ieyasu 1603-1605 Keichō 8 Tokugawa
Tokugawa Hidetada 1605-1623 Keichō 10 Tokugawa
Tokugawa Iemitsu 1623-1651 Genna 9 Tokugawa
Tokugawa Ietsuna 1651-1680 Keian 4 Tokugawa
Tokugawa Tsunayoshi 1680-1709 Enpō 8 Tokugawa
Tokugawa Ienobu 1709-1712 Hōei 6 Tokugawa
Tokugawa Ietsugu 1712-1716 Shōtoku 2 Tokugawa
Tokugawa Yoshimune 1716-1745 Shōtoku 6 / Kyōhō 1 Tokugawa
Tokugawa Ieshige 1745-1760 Enkyō 2 Tokugawa
Tokugawa Ieharu 1760-1786 Hōreki 10 Tokugawa
Tokugawa Ienari 1787-1837 Tenmei 7 Tokugawa
Tokugawa Ieyoshi 1837-1853 Tenpō 8 Tokugawa
Tokugawa Iesada 1853-1858 Kaei 6 Tokugawa
Tokugawa Iemochi 1858-1866 Ansei 5 Tokugawa
Tokugawa Yoshinobu 1866-1867 Keiō 2 Tokugawa

Kjelder

endre
  1. «shogun» i Store norske leksikon, snl.no.