Alfa
bokstav i det greske alfabetet
Alfa (Α, α) er den første bokstaven i det greske alfabetet. I nygresk språk står alfa for vokalen [a] og vert uttalt tilnærma likt vokalen og den latinske bokstaven A i norsk språk.
| |
| Det greske alfabetet | |
|---|---|
| Α α Alfa | Ν ν Ny |
| Β β Beta | Ξ ξ Ksi |
| Γ γ Gamma | Ο ο Omikron |
| Δ δ Delta | Π π Pi |
| Ε ε Epsilon | Ρ ρ Rho |
| Ζ ζ Zeta | Σ σ ς Sigma |
| Η η Eta | Τ τ Tau |
| Θ θ Theta | Υ υ Ypsilon |
| Ι ι Iota | Φ φ Phi |
| Κ κ Kappa | Χ χ Khi |
| Λ λ Lambda | Ψ ψ Psi |
| Μ μ My | Ω ω Omega |
| Forelda bokstavar | |
 Digamma
|
 Qoppa
|
 San
|
 Sampi
|
| Yngre ligaturar | |
 Stigma
|
 Ou
|
 Kai
|
|
| Andre | |
 Heta
|
(halv eta) |
 Sjo
|
(baktrisk ekstrabokstav) |
Bokstaven og namnet alfa vert brukt i mange samanhengar utanom gresk språk, ofte i tydinga «den første»:
- Alfabet; er sett saman av dei to første bokstavane i det greske alfabetet, alfa og beta
- I ymse uttrykk, som jonisk «alfa og omega» («det første og det siste»)
Naturvitskap
endre- I astronomi: den lysaste stjerna eit stjerneteikn (til dømes Alfa Centauri; hovudstjerna i det næraste nabostjernesystemet vårt, omtrent 4,3 lysår unna)
- I åtferdsbiologi: Alfa-hannen/-hoa er det leiande individet i ein flokk, til dømes ein ulveflokk
- I fysikk:
- eit mål på dei elektromagnetiske kreftene som held dei grunnleggande byggesteinane i materien saman
- alfastråling er radioaktiv stråling
- I medisin: mange samanhengar, td. alfablokkar (blokkerer alfa-reseptorar)
Kultur
endre- Transport:
- Alfa Romeo; heitte opphavleg berre ALFA – Anonima Lombarda Fabbrica Automobili, men skifta namn til Alfa Romeo I 1915 då Nicola Romeo tok over fabrikken
- Ubåtar: ein klasse ubåtar heiter «Alfa-klassen»
- Datavitskap:
- Krøllalfa: @
- Alfa-versjonen av programvare er ein tidleg versjon som til dømes vert nytta til interne testføremål
- Underhaldning:
- Alfa er ein figur i TV-serien Sesam Stasjon