Antoine de Saint-Exupéry
Denne artikkelen kan ha godt av ein språkvask |
Opprydding: Denne artikkelen kan ha godt av ei opprydding. Sjå korleis du redigerer ei side og stilmanualen for hjelp. |
Antoine de Saint-Exupéry[1] (29. juni 1900–31. juli 1944) var ein fransk aristokrat, forfattar og flygar. Han mottok fleire av dei fremste franske litterære prisane, og fekk òg den amerikanske nasjonale bokprisen. Han er best hugsa for kortromanen sin Den lillle prinsen (Le Petit Prince), der han særleg syner den humanistiske filosofien sin.[2] Boka vart gjeven ut som biletbok med illustrasjonar av forfattaren i 1943, og kan lesast både av barn og vaksne. Ho er omsett til ei rekkje språk, og kom på norsk i Inger Hagerup si omsetjing i 1962. Saint-Exupéry omkom under eit flytokt i 1944. Fleire av bøkene han er utgjevne posthumt.
| Antoine de Saint-Exupéry | |
 | |
| Statsborgarskap | Frankrike |
| Fødd | 29. juni 1900 2nd arrondissement of Lyon, Lyon |
| Død |
31. juli 1944 (44 år) |
| Yrke | flygar, romanforfattar, barnebokforfattar, skribent, journalist, illustratør, filosof, lyrikar |
| Språk | fransk |
| Sjanger | fortelling, dikt, récit |
| Medlem av | Société des poètes français |
| Religion | katolisisme |
| Far | Jean Marc de Saint-Exupéry |
| Mor | Marie de Saint-Exupéry |
| Ektefelle | Consuelo de Saint-Exupéry |
| |
| Antoine de Saint-Exupéry på Commons | |
Liv og virke
endreSaint-Exupéry var ein vellukka kommersiell flygar før den andre verdskrigen. Han flaug luftpostrutene i Europa, Afrika og Sør-Amerika. Ved utbrotet av krigen gjekk han inn det franske flyvåpenet (Armée de l'Air), og flaug rekognoseringoppdrag fram til Frankrike gjekk med på våpenstillstand med Nazi-Tyskland i 1940.
Etter å ha vorte demobilisert frå flyvåpenet, reiste han til USA for å bidra til å overtala dei amerikanske styresmaktene til å gå til krig mot Nazi-Tyskland. Etter opphaldet på 27 månader i Nord-Amerika, der han skreiv tre av dei viktigaste verka sine, melde han seg inn i Force d' Aériennes Françaises Libres (FAFL), Det frie franske flyvåpenet i Nord-Afrika, sjølv om han var langt over maksimumalderen for slike pilotar og med skrantande helse. Rekognoseringsflyet til Saint-Exupéry, ein amerikansk F-5B-1-LO, forsvann over Middelhavet under eit alliert rekognoseringstokt den 31. juli 1944.[3] Han vart truleg observert av ein tysk kompanisjef frå fjelltoppen Tête de Chien over Monaco. I år 2000 vart vrakrestane av flyet funne av dykkarar utanfor Marseille. Årsaka til ulukka er aldri vorten slått fast.[4]
Ettermæle
endreFør krigen hadde Saint-Exupéry vorte berømt i Frankrike som flygar. Dei litterære verka hans, blant dei Den lille prinsen, fremja omdømmet hans til nasjonalhelt i Frankrike etter at han døydde.[5][6] Den lille prinsen er omsett til over 250 språk og dialektar. Saint-Exupéry fekk ytterlegare ry med dei mange omsetjingane av andre tekster. Dei filosofiske memoarane hans Terre des homme vart namnet på ei betydeleg humanitær gruppe, og vart òg nytta for å skapa det sentrale temaet for den mest vellukka verdsutstillinga på 1900-talet, Expo 67 i Montréal i Canada.[7]
Bibliografi
endre- 1925: Manon, danseuse et autres textes inédits – utgitt i 2007, fransk ISBN 2070119297
- 1926: L'évasion de Jacques Bernis eller L'aviateur, fragment til Courrier sud
- 1929: Courrier sud, fransk ISBN 2070360806
- 1931: Vol de nuit, fransk ISBN 2070256588 – norsk omsetjing ved Henrik Groth: Flyvere i natten (1932)
- 1939: Terre des hommes, fransk ISBN 2070256596 – norsk omsetjing ved Andreas Hoell: Sand, vind og stjerner (1952)
- 1942: Pilote de guerre, fransk ISBN 2070105016 – norsk omsetjing ved Haakon Bugge Mohrt: Speiding over Arras (1945)
- 1944: Lettre à un otage, fransk ISBN 2070256618
- 1945 (fyrst gjeven ut i 1943 i New York): Le Petit Prince, fransk ISBN 2070116271 – norsk omsetjing ved Inger Hagerup: Den lille prinsen (1962), norsk ISBN 9788203247163
- 1948: Citadelle – filosofisk roman, fransk ISBN 2070256634
- 1953: Lettres de jeunesse, 1923-1931, fransk ISBN 2070256642 – utgitt på nytt i 1976 med tittelen Lettres de jeunesse à l'amie inventée, 1923-1931, fransk ISBN 2070368548
- 1953: Carnets, fransk ISBN 2070256642 – full utgåve i 1975, fransk ISBN 2070406121
- 1955: Lettres à sa mère, fransk ISBN 2070702669
- 1956: Un sens à la vie, fransk ISBN 2070256677
- 1962: Pages choisies, fransk ISBN 2070256685
- 1982: Écrits de guerre 1939-1944, fransk ISBN 2070258939
Spesialsamlingar og andre utgjevingar
endre- 1953: Œuvres : Courrier Sud – Vol de nuit – Terre des hommes – Pilote de guerre – Lettre à un otage – Le Petit Prince – Citadelle, fransk ISBN 2070105032
- 1980: Cahiers Saint-Exupéry (№ 1), fransk ISBN 2070207102
- 1981: Cahiers Saint-Exupéry (№ 2), fransk ISBN 2070258394
- 1994: Œuvres complètes, Tome I : Textes de jeunesse. Romans et récits : L'Aviateur – Courrier Sud – Vol de nuit – Terre des hommes. Écrits de circonstance : Articles – Reportages – Préfaces. Écrits personnels : Carnets – Correspondance, fransk ISBN 2070113108
- 1994: Œuvres complètes, Tome II : Écrits de guerre – Œuvres littéraires : Pilote de guerre, Le Petit Prince – Testament posthume : Citadelle – Écrits personnels : Correspondance privée – Appendice : Saint-Exupéry et le cinéma, fransk ISBN 2070113116
- 1998: En røst fra århundrets samvittighet – utval av skriftene til Antoine de Saint-Exupéry, norsk ISBN 9788203178108
- 1999: Cher Jean Renoir – filmprosjekt lest av Antoine de Saint-Exupéry i 1941, fransk ISBN 2070754618
- 1999: Saint-Exupéry raconte Terre des hommes à Jean Renoir – filmprosjekt lese av Antoine de Saint-Exupéry i 1941 (CD)
Prisar (utval)
endre- 1931 – Prix Femina
Kjelder
endre- ↑ Fødselsattesten og andre offentlege franske dokument skriv namnet Antoine Jean-Baptiste Marie Roger de Saint Exupéry, utan bindestrek.
- ↑ «1939 Book Awards Given by Critics: Elgin Groseclose's 'Ararat' is Picked as Work Which Failed to Get Due Recognition», The New York Times, 14. februar 1940, s. 25. via ProQuest Historical Newspapers: The New York Times (1851–2007).
- ↑ Tagliabue, John (11. april 2008). «Clues to the Mystery of a Writer Pilot Who Disappeared». The New York Times (på engelsk). ISSN 0362-4331. Henta 6. januar 2022.
- ↑ Kocis, Desiree (17 December 2019). «Mysteries of Flight: The Disappearance of Antoine de Saint-Exupéry». Plane & Pilot Magazine (på engelsk). Henta 6. januar 2022.
- ↑ Shattuck, Kathryn (3. april 2005): «A Prince Eternal», The New York Times.
- ↑ Mun-Delsalle, Y-Jean (mars 2011): «Guardians of the Future» Arkivert 2012-05-02 ved Wayback Machine. (PDF), The Peak Magazine, s. 63.
- ↑ Berton, Pierre (1967): The Last Good Year.
- Denne artikkelen bygger på «Antoine de Saint-Exupéry» frå Wikipedia på bokmål, den 16. oktober 2018.
Litteratur
endre- Chevrier, Pierre (psevdonym for Hélène (Nelly) dei Vogüé) (1950): Antoine de Saint-Exupéry. Montreal, Quebec, Canada: La librairie Gallimard dei Montréal.
- Migeo, Marcel (1960): Saint-Exupéry. New York: McGraw-Hill.
- Peyre, Henri (1967): French Novelists of Today. New York: Oxford UP.
- Robinson, Joy D. Marie (1984): Antoine dei Saint Exupéry (Twayne's World Authors series: French literature). Boston: Twayne Publishers, s. 120–142.
- Rumbold, Richard & Stewart, Lady Margaret (1955): The Winged Life: A Portrait of Antoine de Saint-Exupéry, Poet and Airman. New York: D. McKay.
- Smith, Maxwell A. (1956): Knight of the Air: The Life and Works of Antoine de Saint-Exupéry. New York: Pageant Press.
Bakgrunnsstoff
endre
