Cho Oyu
Cho Oyu (òg Qowowuyag; tibetansk jo-bo-dbu-yag; kinesisk 卓奥友山 Zhuó'àoyǒu Shān) er eit 8 188 m høgt fjell i Himalaya; det sjette høgste på jorda. Fjellet ligg på grensa mellom Nepal og Den autonome regionen Tibet, 20 km vest for Mount Everest og Lhotse, og utgjer den vestlegaste hjørnepillaren i massivet Mahalangur Himal på Himalayas hovudkam.
| Cho Oyu | |||
| fjell | |||
 Sørveggen til Cho Oyu sett frå Gokyo i Nepal
| |||
| Land |  Nepal,  Kina
| ||
|---|---|---|---|
| Del av | Himalaya | ||
| Fjellkjede | Mahalangur Himal, Himalaya | ||
| Høgd | 8 201 moh. | ||
| Primærfaktor | 2 340 m | ||
| Sekundærfaktor | 29,05 km → Mount Everest | ||
| Koordinatar | 28°6′N 86°39′E / 28.100°N 86.650°E | ||
| Lettast tilkomst | Klatring opp nordvestsida | ||
| Førstestiging | Herbert Tichy | ||
| • dato | 19. oktober 1954 | ||
 Cho Oyu 28°05′39″N 86°39′39″E / 28.094166666667°N 86.660833333333°E | |||
  Kart som viser Cho Oyu.
| |||
| Wikimedia Commons: Cho Oyu | |||
Namn
endreNamnet kjem truleg av dei tibetanske orda chomo («gudinne») og yo («turkis»), og frå den tibetanske sida blir fjellet ofte farga av eit turkis ettermiddagslys. Denne tydinga er rett nok ikkje sikker. Førsteklatraren Herbert Tichy fekk høyre av ein lama i Namche Bazar at namnetydinga var «stort hovud». Heinrich Harrer gjekk ut frå at namnet på fjellet var cho-i-u («gudehovud»); på tidlege kart var namnet fonetisk likt Cho Uyu. Den alternative omsetjinga frå tibetansk «berr/skalla gud» blir støtta av ei legende som seier at den hårlause guden Cho Oyu vendte ryggen til gudinnemora Chomolungma fordi han vegra seg mot å gifte seg med henne.[1]
Historie
endre- Fjellklatring
Det første forsøket på å klatre fjellet blei gjort i 1952 av ein engelsk ekspedisjon leia av Eric Shipton som var i området for å forebu set for Mount Everest året etter. Edmund Hillary og George Lowe måtte avbryte forsøket på grunn av tekniske problem og rasfare under ein sérac over 6 650 m. I tillegg gjorde ein rapport om kinesiske troppar rett over grensa at Shipton valde å trekke seg tilbake i staden for å forsøke på nytt.[2]
Edmund Hillary fann i 1952 ut at fjellet kunne klatrast over nordvestsida, og 19. oktober 1954 lukkast ein austerriksk ekspedisjon leia av Herbert Tichy å nå toppen over denne ruta. I tillegg til leiaren var Joseph Jöchler og sherpaen Pasang Dawa Lama på topp-punktet. Cho Oyu var det femte fjellet på over 8000 meter som vart klatra, etter Annapurna I i juni 1950, Mount Everest i mai 1953, Nanga Parbat i juli 1953 og K2 i juli 1954.
Cho Oyu er er med 2783 personar på toppen (per 2010) den mest klatra 8000-meteren etter Mount Everest.[3] Grunnen er at normalruta høyrer til dei klatreteknisk enklaste rutene til ein topp over 8000 meter. Med eitt dødsfall pr 65 vellukka toppforsøk[3] har Cho Oyu den lågaste risiko av alle 8000 meterstoppane.
4. mai 1993 blei Eirik Tryti den første nordmannen som klatra toppen.
Sjå òg
endre- Cho Oyu 8201m – Field Recordings from Tibet på Wikipedia på engelsk
Litteratur
endre- Herbert Tichy: Cho Oyu - Gnade der Götter. Ullstein, Wien 1955.
- Toni Hiebeler: Berge unserer Erde. Süddeutscher Verlag, Stuttgart 1974
- Karl Ziak: Der Mensch und die Berge. Verlag Das Bergland-Buch Salzburg 1983
- Fritz Rudolph: Chomolungma und ihre Kinder. Sportverlag, Berlin 1986
- Steve Razzetti & Victor Saunders: Nepal. Trekking and climbing. Interlink Pub, London 1998
Referansar
endre- ↑ Richard Sale/John Cleare: On Top of the World. Die 14 Achttausender: Von den Erstbesteigungen bis heute. BLV, München 2001, s. 102.
- ↑ Hillary, Edmund (1955). High Adventure. Bloomsbury. s. 79,80. ISBN 0-7475-6696-8.
- ↑ 3,0 3,1 Sjå Nations statistics og Fatalities table på 8000ers.com, henta 9. juli 2012
Bakgrunnsstoff
endre
Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Cho Oyu
- Cho Oyu på Peakbagger.com
- Cho Oyu på Peakware.com
- Fotos frå førsteklatringa
- Cho Oyu, himalaya-info.org