Dortmund
Dortmund er ein by i Tyskland i delstaten Nordrhein-Westfalen i Ruhr-området. Folketalet i byen er om lag 600 000, og han er den største byen i regionen, og den sjuande største i Tyskland og den 34. største i EU.[treng kjelde]
| Dortmund | |||
| by | |||
 Utsyn over byen.
Foto: Lucas Kaufmann | |||
|
|||
| Kallenamn: Westfalens grøne metropol | |||
| Land |  Tyskland
| ||
|---|---|---|---|
| Stat | Nordrhein-Westfalen | ||
| Landkreis | Kreisfri by | ||
| Høgd | 152 m | ||
| Areal | 280,71 km² | ||
| Folketal | 595 471 (31. desember 2023) | ||
| Først nemnd i | 880-885 | ||
| Postnummer | 44001–44388 | ||
| Retningsnummer | 0231, 02304 | ||
| Bilnummer | DO | ||
 Dortmund 51°30′50″N 7°27′55″E / 51.513888888889°N 7.4652777777778°E | |||
| Wikimedia Commons: Dortmund | |||
Elva Ruhr renn gjennom byen og den vesle elva Emscher renn gjennom forstadane. Dortmund-Ems-kanalen endar ved Dortmund Hamn, som er den største kanalhamna i Europa og som knyter Dortmund til Nordsjøen.
Dortmund er kjend som «den grøne metropolen i Westfalen». Nesten halvparten av arealet består av vassvegar, skogområde, jordbruksland og grøne område med romslege parkar som Westfalenpark og Rombergpark. Dette står i kontrast til nesten hundre år med omfattande gruvedrift etter kol og stålverka innanfor bygrensa.
Historie
endreHistoria om Dortmund går tilbake til 880 då byen først vart nemnd i offisielle dokument som Throtmanni[1]. Han var ein liten landsby, og i 1152 kom keisar Fredrik Barbarossa til området og bygde opp att byen som hadde vorte øydelagd av brann kort tid før. Barbarossa heldt til i byen i to år, og kort tid etter voks han til ein av dei mektigaste byane i riket. På 1200-talet vart Dortmund med i Hansaen. I 1220 fekk han status som fri keisarby, og han vart då direkte underordna keisaren. Etter 1320 stod den rike handelsbyen oppført som Dorpmunde i nedskrivne kjelder. Opphavet til namnet er ukjend.
 |
Dortmund vart ein fri keisarby i Niederrheinisch-Westfälischer Reichskreis fram til 1802, då han vart ein eksklave i Fyrstedømet Orange-Nassau. I 1806 vart han ein del av Storhertugdømet Berg. Etter nederlaget til Napoleon Bonaparte i 1815 under napoleonskrigane vart Dortmund ein del av Preussen og provinsen Westfalen. Byen var landkreissete i Arnsberg fram til 1875, før han vart ein kreisfri by i regionen. Under industrialiseringa av Preussen vart Dortmund eit stort senter for kol, stål og ølet Dortmunder.
Under styret til Nazi-Tyskland låg Aplerbeck sjukehus i Dortmund, der ein utførte dødshjelp på fysisk og psykisk utviklingshemma personar. Som eit mål midt i Ruhr-området vart Dortmund og nabobyane bombardert av allierte fly, og etter krigen var 80 % av bygningane i Dortmund øydelagd.
I dag er byen eit senter for høgteknologisk industri, og ein av dei grønaste byane i Westfalen med store parkar og hagar som vart oppretta under gjennoppbygginga av byen etter den andre verdskrigen. I tillegg vert det kvart år her halde ei av dei mest anerkjende sjakkturneringane i verda.
Byggverk
endre
- Florianturm (Dortmund sitt TV-tårn)
- Signal Iduna Park – Fotballbanen til Borussia Dortmund
Kjelder
endre- ↑ Rudolf Kötzschke (Hrsg.): Die Urbare der Abtei Werden a. d. Ruhr (= Publikationen der Gesellschaft für rheinische Geschichtskunde XX: Rheinische Urbare). Bd. 2: A. Die Urbare vom 9.-13. Jahrhundert. Hrsg. von Rudolf Kötzschke, Bonn 1908, Nachdruck Düsseldorf 1978, Bd. 3: B. Lagerbücher, Hebe- und Zinsregister vom 14. bis ins 17. Jahrhundert, Bonn 1908, Nachdruck Düsseldorf 1978, Bd. 4,I: Einleitung und Register. I. Namenregister. Hrsg. von Fritz Körholz, Düsseldorf 1978, Bd. 4,II: Einleitung, Kapitel IV: Die Wirtschaftsverfassung und Verwaltung der Großgrundherrschaft Werden. Sachregister. Hrsg. von Rudolf Kötzschke, Bonn 1958
- Denne artikkelen bygger på «Dortmund» frå Wikipedia på engelsk, den 14. juni 2007.
Bakgrunnsstoff
endre
Reiseguide for Dortmund frå Wikivoyage